درمان و ترک اعتیاد به مواد مخدر

اعتیاد و علت آن

افراد مبتلا به اعتیاد بر رفتار خود، بر آنچه انجام می‌دهند، مصرف می‌کنند یا استفاده می‌کنند کنترلی ندارند. ممکن است بیماریشان به نقطه‌ای زیان‌بخش و پرخطر برسد. اعتیادها تنها محدود به مواد مصرفی نظیر داروها و مخدرها یا الکل نمی‌شوند، بلکه به معنای واقعی کلمه همه چیز، از موارد انتزاعی چون قمار گرفته تا فراورده‌های به ظاهر بی‌ضرری نظیر شکلات را دربرمی‌گیرند. به سخن دیگر، اعتیاد به وابستگی به مواد (مانند  مواد مخدر یا  دارویی) یا اعتیاد رفتاری (مانند قمار) اطلاق می‌شود.

زمانی‌که فردی معتاد به چیزی باشد، نمی‌تواند نحوه مصرف آن را تحت کنترل درآورد، و به این ترتیب برای آن که بتواند از عهده مسائل زندگی روزمرّه برآید به آن وابسته می‌گردد. هر عادتی ممکن است در نهایت تبدیل به اعتیاد شود.

بسیاری از ما می‌توانیم بدون برخورد با مشکلات مهم، مواد مصرف کنیم یا در گیر فعالیت‌ها شویم؛ اما برخی از افراد به هنگام تبدیل عادت‌شان به اعتیاد دچار آسیب‌های روان‌شناختی یا عوارض جسمی می‌شوند.

تفاوت بین عادت و اعتیاد

·         اعتیادـ در این‌جا مؤلفه‌ای روان‌شناختی جسمی مطرح است؛ فرد معتاد به دلیل شرایط جسمی یا ذهنی پیش آمده، توانایی کنترل جنبه‌های اعتیاد را بدون کمک گرفتن از دیگران ندارد.

·         عادت ـ عادت بر اساس انتخاب شکل می‌گیرد. فردی که دچار عادتی خاص است می‌تواند تصمیم به ترک آن عادت بگیرد و در صورت اجرایی کردن این تصمیم، با موفقیت آن عادت را کنار خواهد گذاشت. در این‌جا مؤلفه‌ی روان‌شناختی جسمی برخلاف اعتیاد مطرح نیست.

به بیان ساده، در زمان عادت داشتن، انتخاب‌های خود را تحت اختیار دارید، اما در صورت ابتلا به اعتیاد، عنان اختیار انتخاب‌های خود را از کف می‌دهید.

اعتیاد به مواد یا فعالیت‌ها گاهی اوقات به بروز مشکلات جدی در خانه، محل کار، مدرسه و جامعه می‌انجامد.

دلایل اعتیاد بسیار گوناگون‌اند و غالباً به درستی درک نمی‌شوند؛ اما در مجموع، ترکیبی از عوامل جسمی، ذهنی، عاطفی و موقعیتی در ابتلا به بیماری نقش دارند.

علائم و عوارض

علائم همان چیزهایی هستند که بیماران احساس می‌کنند و شرح می‌دهند، اما نشانه‌ها چیزهایی هستند که اطرافیان، از جمله پزشک، متوجه‌ آنها می‌شوند. برای مثال بی‌خوابی جزء علائم، اما مردمک‌های متسع شده جزء نشانه‌ها هستند.

وابستگی به موادـ زمانی که فردی به ماده‌ای، مانند داروی مخدر، الکل یا نیکوتین، اعتیاد پیدا می‌کند، قادر به کنترل مصرف آن ماده نیست. فرد معتاد همچنان به مصرف ادامه می‌دهد، حتی اگر برایش مضر باشد. البته تمام افراد از خطر بالقوه مواد آگاه نیستند.

وابستگی به مواد احتیاج مبرم و شدیدی به مصرف را در معتاد ایجاد می‌کند، ممکن است معتاد بخواهد مصرف مواد را قطع کند (ترک کند)، اما انجام دادن آن را بدون یاری دیگران بسیار دشوار می‌یابد.

نشانه‌ها و علائم وابستگی مواد بسته به هر فرد، ماده ایجاد کننده اعتیاد، سابقه خانوادگی (ژنتیک) و شرایط فردی متغیراند.

·         معتاد مواد مصرف می‌کند و قادر به ترک آن نیست.در بسیاری از موارد ابتلا به اعتیاد، مانند وابستگی به نیکوتین، الکل یا داروی مخدر، دست‌کم یک اقدام جدی اما بی‌نتیجه برای ترک کردن وجود دارد.

·         فداکاری‌های اجتماعی و یا صرف نظر کردن از مایه‌های لذت و خوشی. برخی از فعالیت‌ها به دلیل اعتیاد به چیزی کنار گذاشته می‌شوند. برای مثال یک فرد الکلی یا دائم‌الخمر دعوت به اردو رفتن یا قایقرانی را در صورت دسترسی نداشتن به الکل رد خواهد کرد، یا یک سیگاری (استعمال کننده دیگر دخانیات) از ملاقات با دوستان‌اش در یک رستوران یا مشروب‌فروشی که در آن سیگار کشیدن ممنوع است، اجتناب خواهد کرد.

·         تأمین ذخیره مناسب و کافی مواد.معتادان به مواد همواره با تهیه و ذخیره مقدار کافی از ماده اعتیادآور اسباب اطمینان خاطر خود را فراهم می‌آورند، حتی اگر پول کافی نداشته باشند. بخشی از بودجه خانه صرف خرید مواد خواهد شد تا معتاد مطمئن باشد که به حد کافی مواد در اختیار دارد.

·         پذیرش مخاطره (1).گاهی فرد معتاد، خود را به خطر می‌اندازد تا مطمئن شود که توانایی تهیه مواد را دارد، مثلاً دست به سرقت می‌زند یا در ازاء دریافت پول جهت خرید مواد مخدر تن‌فروشی می‌کند.

·         پذیرش مخاطره (2).معتاد تحت تأثیر مواد خاصی در فعالیت‌های پرخطر مانند رانندگی سریع و بدون احتیاط درگیر می‌شود.

·         مدیریت و حل مشکلات.فرد معتاد معمولاً حس می‌کند که برای برآمدن از پس مشکلات نیاز به مصرف مواد دارد.

·         وسواس فکری.فرد معتاد هر روز زمان و انرژی بیشتری را صرف اندیشیدن در مورد شیوه‌های نگهداشتن مواد و در پاره‌ای از موارد، چگونگی مصرف آن می‌کند.

·         پنهان‌کاری و تنهایی. گاهی برخی از معتادان مواد را به تنهایی، و حتی پنهان از چشم دیگران مصرف می‌کنند.

·         مصرف بیش از اندازه.در برخی از اعتیادها، نظیر الکل، شماری از داروهای مخدر و حتی نیکوتین، معتاد در مصرف افراط می‌کند. پیامد این زیاده‌روی فراموشی موقت (از یاد بردن بخش‌هایی از زمان سپری شده) یا علائم جسمی مانند گلو درد و سرفه مداوم شدید (سیگاری‌های افراطی) است.

·         رها کردن سرگرمی‌ها و فعالیت‌ها.معتاد همگام با پیشرفت اعتیاد انجام دادن کارهایی را رها می‌کند که پیش از این مایه لذت‌اش بودند. این امر حتی در مورد سیگاری‌هایی صدق می‌کند که درمی‌یابند از نظر جسمی توانایی شرکت در ورزش محبوب‌شان را ندارند.

·         داشتن ذخیره‌های مخفی.معتاد مقادیر اندکی از مواد را در قسمت‌های مختلف خانه یا خودرو آن هم در مکان‌هایی پنهان می‌کند که معمولاً به ذهن کسی نمی‌رسد.

·         استعمال مقدار زیاد در ابتدای هر بار مصرف.این امر در مورد الکلی‌ها رواج بسیار دارد. فرد در ابتدا نوشیدنی را لاجرعه سرمی‌کشد تا هر چه سریع‌تر مست و نشئه شود و احساس سرخوشی کند.

·         به وجود آمدن مشکل در روابط.این مورد در میان معتادان به مواد مخدر/ الکل شایع است.

علائم دوران ترک

·         زمانی که سطح آن مواد در بدن به پایین‌ر از حد خاصی می‌رسد، علائم جسمی و مرتبط با تغییر خلق و خو در بیمار بروز می‌یابد. نیاز مبرم به مصرف مواد، دوره‌های دمدمی مزاجی، بداخلاقی، تمرکز ضعیف، حس افسردگی یا پوچی، خستگی، خشم، تندی و رنجش از جمله علائم ترک هستند.

·         ممکن است اشتها به یکباره افزایش یابد. بی‌خوابی نیز یکی از علائم رایج ترک است. در برخی موارد معتاد دچار یبوست یا اسهال می‌شود. ترک کردن شماری از مواد نیز آغازگر خشونت، لرزش، حملات صرع، توهم و تعریق است.

اعتیاد به داروهای تجویزی

اکثر مردم زمانی که واژه "اعتیاد" به گوش‌شان می‌خورد به یاد داروهای مخدر غیرقانونی می‌افتند. بااین وجود، اعتیاد به داروهای تجویزی نیز به تدریج به یک معضل سلامت عمومی جدی‌ در ایالات متحده امریکا و کشورهای متعدد دیگر تبدیل می‌شود.

پژوهشگران دانشکده پزشکی دانشگاه مرکزی پزشکی نبراسکا در مطالعه‌ی انتشار یافته در نوامبر 2012، سوءمصرف داروهای تجویزی را "همه‌گیر" توصیف کرده‌اند.

بر طبق توضیح دانشمندان، امروزه پزشکان روش‌های متفاوت و نوینی را در مقایسه با گذشته برای درمان درد‌ها به کار می‌برند؛ و روی آوردن به این روش‌های جدید افزایش سوءمصرف داروهای تجویزی را به دنبال داشته است.

روش‌های درمان

نخستین گام ترک کردن این است که معتاد خود تصدیق کند که مشکل وابستگی به مواد (معضل اعتیاد) وجود دارد.گام بعدی کمک گرفتن است.

تی. ام. اس. (TMS)

درمان تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای یکی از پیشرفته‌ترین روش های بهبودی اعتیاد، از منظر فن‌آوری، به شمار می‌رود.

درمان تی. ام. اس. نورواستار امید جدیدی را در دل افرادی به وجود آورده است که مصرف داروها برایشان نتیجه‌بخش نبوده است و یا این که صرفاً می‌خواهند از مصرف هر گونه دارویی نجات یابند. تی. ام. اس.، مخفف تحریک مناطیسی فراجمجمه‌ای، مورد تأیید سازمان غذا و دارو و درمان پزشکی غیرتهاجمی برای بیماران مبتلا به اعتیاد شدید، اضطراب و درد است که روش سنتی و داروها برای‌شان سودمند نبوده است.

درمان تی. ام. اس. مناسب تمام بیماران نیست، بنابراین از پزشک خود بخواهید تا برایتان توضیح دهد که این روش تأیید شده درمان اعتیاد و افسردگی چگونه و به چه میزان برای دیگران مفید بوده است و آیا برای شما نیز پاسخگو خواهد بود یا خیر. پس خواه اعتیادتان از علائم مصرف مواد مخدر باشد، خواه روش‌های درمان دارویی ناموفق یا عارضه‌ای غیرمرتبط با مواد، با بهره‌گیری از این روش به شیوه‌ای ایمن و مؤثر درمان خواهد شد.

نوروفیدبک

با توجه به میزان سر به فلک زننده‌ی مصرف مجدد مواد در اکثریت برنامه‌های ترک اعتیاد، بیماران باید سال‌ها با معضل اعتیاد دست و پنجه نرم کنند، در حالی که مدام برنامه‌های توان‌بخشی و درمان را به پایان می‌برند و دوباره از سر می‌گیرند. غالباً معتادان برنامه درمانی را حتی پیش از به اتمام رسیدن آن رها می‌کنند.

نورو فیدبک در افزایش موفقیت درمان اعتیاد مفید است. استفاده از نورو فیدبک در کنار دیگر درمان‌های به بیمار کمک می‌کند تا سرانجام از چرخه‌ی این بیماری رهایی یابد.

اعتیاد عاملی روان‌شناختی دارد!

بسیاری از مردم اعتیاد را ناشی از فقدان انضباط شخصی می‌پندارند، اما اعتیاد عارضه‌ای روان‌شناختی است که تغییر دادن‌اش بسیار دشوار است. معتادان با احساس‌هایی چون گناه، شرم، خشم و ناامیدی دست به گریبان‌اند که بهبودشان را هر چه بیشتر به تعویق می‌افکند.

دلیل مؤثر بودن نورو فیدبک

نورو فیدبک اختلال مغز ناشی از اعتیاد را با آموزش مجدد مغز بیمار درمان می‌کند. این روش به مغز یاد می‌دهد که چگونه آرام، متمرکز و آسوده باشد و به این ترتیب، بیمار عقلانی‌تر و با وضوح بیشتر فکر می‌کند. از آنجایی که رویدادهای تنش‌زا دلیل اصلی روی آوردن مجدد به مواد هستند، آموزش نوروفیدبک در شکل‌گیری بنیان استواری سودمند واقع می‌شود که بر مبنای آن بهبود صورت می‌پذیرد. نوروفیدبک روش استفاده از ابزاری را یاد می‌دهد که در درازمدت برای غلبه بر مشکلات لازم خواهند شد.

درمان دارویی می‌تواند برای آغاز دگرگونی در کوتاه مدت مفید باشد، اما رهایی یافتن از اعتیاد فرایندی درازمدت است. نوروفیدبک آن دسته از الگوهای مغز را از نو آموزش می‌دهد که موجب عملکرد نامناسب هستند، و در این بین به معتاد توانایی به پایان رساندن چرخه درمانی سی روزه متعارف را می‌دهد. ضمناً برای فردی که با اتکا بر مواد زندگی روزانه‌اش را گذرانده است، دارو می‌تواند صرفاً ماده اعتیادآور دیگری باشد.

چگونه نوروفیدبک به پایان دادن اعتیاد کمک می‌کند؟

فرد معتاد در زمان تنش و فشار باید آرامش خود را حفظ کند، رفتاری منطقی و عقلانی داشته باشد تا انتخاب‌های ضروری مهمی را برای پاک و هوشیار ماندن انجام دهد.

·         نوروفیدبک به مغز بیمار آموزش می‌دهد تا حتی در موقعیت‌های تنش‌زا در حالت آرام و عقلانی عمل کند.

·         نوروفیدبک درمان میخته با احترام، غیرتهاجمی و بدون عوارض جانبی است.

·         بر اساس شماری از پژوهش‌ها، گنجاندن آموزش نوروفیدبک در برنامه درمانی میزان موفقیت را بالا می‌برد و میزان بازگشت به مصرف مواد را در مقایسه با برنامه‌های بدون نوروفیدبک، برای تمام گروه‌های سنی، کاهش می‌دهد.

·         بر طبق گزارش متخصصین بالینی نوروفیدبک، بیش از 85% مراجعه کنندگان آموزش دیده با نوروفیدبک توانایی تمرکز و تعدیل رفتارشان بهبود یافته و غریزی و بدون فکر عمل کردن‌شان کاهش یافته است.

·         از آنجایی که نوروفیدبک به بیمار در مدیرت احساس‌ها و وضعیت روانی‌اش کمک می‌کند و خواب او را بهبود می‌بخشد، افزودن نوروفیدبک به برنامه درمانی ابزاری ضروری‌ را در اختیار بیمار قرار می‌دهد تا بتوانند بهتر بر خود و زندگی‌شان مسلط گردند، به موفقیت دست یابند و دیگر به مواد پناه نبرند.

نحوه عملکرد نوروفیدبک

نوروفیدبک در تصحیح الگوهای مغزی مشارکت کننده در اعتیاد مؤثر است. برنامه آموزشی مغز مختص معتادان با استفاده از نقشه‌های ذهنی برای تعیین ناحیه‌های مشخص دارای عملکرد نامناسب، مناطق دارای اتصال و انگیختگی بیشتر از حد یا کمتر از حد را تعیین می‌کند و سپس آنها را هدف قرار داده و آموزش می‌دهد. به این ترتیب بعضی از جنبه‌های روان‌شناختی بیماری تصحیح می‌گردند.

نوروفیدبک در جایگزینی رفتارهای ناهنجار با الگوهای سالم‌تر مفید واقع می‌شود. افراد مبتلا به اعتیاد خواستار رهایی از این بیماری هستند، و می‌خواهند روش‌های نوین مدیریت آن را فرابگیرند. نوروفیدبک به فرد معتاد کمک می‌کند تا از آغازگرها و محرک‌هایی آگاهی یابد که به الگوهای رفتاری مخرب و کرخت کننده و در نهایت روی آوردن به مواد منجر می‌شوند.

فرد معتاد با بهره‌گیری از نوروفیدبک کمک روان‌شناختی و واقعی و همچنین ابزار لازم برای رهایی جستن از بند چرخه‌های مخرب اعتیاد را دریافت می‌کند.

روش های دیگر درمان

برنامه‌های درمانی. این برنامه‌ها معمولاً بر هوشیار شدن و ممانعت از روی آوردن مجدد به مواد تکیه دارند. احتمالاً جلسه‌های فردی، گروهی و یا خانوادگی بخشی از برنامه خواهند بود.

روان‌درمانی.ممکن است جلسه با متخصص به صورت یک به یک (انفرادی) یا خانوادگی برگزار شود.

بخش‌های کلیدی برنامه‌های مؤثر ترک اعتیاد عبارت‌اند از: کمک کردن به معتاد در فائق آمدن به  نیاز مبرم به مواد، اجتناب از مصرف مواد و پرداختن به مصرف مجدد احتمالی. دستاوردهای مفیدتری در صورت مشارکت خانواده بیمار به دست خواهند آمد.

گروه‌های خودیار. پیوستن به این گروه‌ها این امکان را برای بیمار فراهم می‌آورد تا با افرادی با مشکل یکسان برخورد کند و به این ترتیب انگیزه‌اش تقویت شود.

کمک به کنار آمدن و رفع علائم ترک مواد. معمولاً هدف اصلی خارج کردن ماده اعتیادآور از بدن بیمار با حداکثر سرعت ممکن است. گاهی به معتاد مقادیر اندکی از مواد به تدریج داده می‌شود (ترک تدریجی). در برخی موارد نیز از ماده‌ای جایگزین استفاده می‌شود.

پزشک یا متخصص اعتیاد ممکن است پیشنهاد دهد تا بیمار بستری شود یا در مواقع معین به مرکز درمان سرپایی مراجعه کند. راه‌های گوناگونی برای درمان و ترک این بیماری وجود دارند که عمدتاً با توجه به نوع ماده اعتیادآور، اعتیاد به ضدافسردگی‌ها، به محرک‌ها و  به مخدرها، تعیین می‌شوند.

نتیجه گیری

 همانطور که در مقاله مطالعه فرمودید اعتیاد یک بیماری است و باید تحت درمان قرار بگیرد. این بیماری در بین زنان و مردان  رواج دارد.روش های درمانی که در این مقاله مطرح شده ، جدیدترین روش ها می باشد. اگر در اطراف شما فرد معتاد وجود دارد فوری به کلینیک مراجعه کنید و ایشان را تحت درمان قرار دهد تا به زندگی عادی خود برگردد.