اسرار تسبیحات حضرت زهرا(علیهاالسلام)

مقدمه

یکی از مستحباتی که بر آن تاکید بسیاری شده ، و در نزد امامان شیعه (ع) و فقهای دین از اهمیت ویژه ای بر خور دار بوده و هست ، تسبیح حضرت زهرا(س) است . این تسبیح با همه خلاصه بودن و سادگی اش از فضایل بسیار و آثار و برکات عدیده ای بر خور دار است . به طوری که پیامبر اکرم (ص) وقتی می خواهد آن را به دختر گرامیش حضرت فاطمه زهرا (س) تعلیم دهد به او می فرماید : چیزی را به تو عطا و تعلیم می کنم که از دنیا و هر آنچه در آن است بهتر می باشد . و نیز امام صادق (ع) می فرماید : خداوند از حیث حمد و ستایش عبادت نشد که برتر و افضل از تسبیح حضرت فاطمه (ص) باشد ، و اگر چیزی با فضیلت تر از آن بود ، هر آینه رسول خدا (ص) آن چیز را به حضرت فاطمه (س) می بخشید .

ولی شاید همین خلاصه بودن و سادگی تسبیح حضرت زهرا (س) باعث گردیده که بسیاری از مسلمین بدان توجه لازم را نکرده و استفاده کافی را از آن نبرند ، که البته جای بسی تاسف است .

 

فضیلت و ثواب تسبیح حضرت  فاطمه زهرا (س)

 

جلوه ای از عبادت حضرت فاطمه زهرا (س)

عبادت و پرستش خداوند سبحان یکی از اصول و مهمترین تعلیمات انبیاء و رسولان الهی است . عبادت پلی است که خلق را به خالق ، بنده را به مولا ، عاشق را به معشوق و انسان را به خدا می رساند . عبادت ، نمودار ستایش و ثنای خداوندی است که دارای کمال مطلق است و بی نیاز از همه چیز ، عبادت نشانگرسپاس و تشکر از پروردگاری است که تمامی نعمتها و خیر ها از جانب اوست : ( مابکم من نعمه فمن الله )  سوره نحل آیه 53 

عبادت ، وظیفه ای است بر عهده انسان نسبت به خالق خویش ، و نتیجه آن هم تقرب انسان به درگاه الهی است  اما تلقی افراد از عبادت یکسان نیست ، متفاوت است . از نظر برخی افراد عبادت نوعی معامله و معاوضه و مبادله کار و مزد است ، همانطور که یک کارگر روزانه نیروی کار خود را برای یک کار فرما مصرف می کند و مزد می گیرد عابد نیز برای خدا زحمت می کشد و خم و راست می شود و طبعا" مزدی طلب می کند که البته آن مزد در جهان دیگر به او داده خواهد شد . از نظر اینگونه افراد ، تار و پود عبادت همین اعمال بدنی و حرکات محسوس ظاهری است که به وسیله زبان و سایر اعضاء بدن صورت می گیرد . این یک نوع تلقی است از عبادت که البته عامیانه و جاهلانه است .

تلقی دیگر از عبادت ، تلقی عارفانه است . بر حسب این تلقی ، مسئله کارگر و کار فرما و مزد به شکلی که میان کارگر و کار فرما متداول است مطرح نیست و نمی تواند باشد . بر حسب این تلقی ، عبادت ، نردبان قرب است ، معراج انسان است ، تعالی روان و پرواز روح است به سوی کانون نامرئی هستی ، پرورش استعدادهای روحی و ورزش نیروهای ملکوتی انسانی است ،  عالیترین عکس العمل سپاسگزارانه آدمی است از پدید آورنده خلقت ، اظهار شیفتگی و عشق انسان است به کامل مطلق و با لاخره سلوک و سیر الی الله است . برگرفته از سیری در نهج البلاغه ، استاد شهید مطهری ، ص 61

آری ، زهرای مرضیه (س) با قلبی آکنده از ایمان و سر شار از عشق به خداوند سبحان و عبادتی عارفانه چنان به معراج می رود و روح عزیزش به عالم قدس پرواز می کند که گویی در دنیا نیست .

رسول خدا فرموده اند : ایمان به خدا در اعماق دل و باطن روح فاطمه ، آنچنان نفوذ کرده و گسترش یافته است که برای عبادت خدا خود را از همه چیز فارغ می سازد .  بحار الا نوار ، ج43 ، ص36

و امام صادق (ع) فرمود :

آنگاه که فاطمه (س) به معراج نماز می رفت ، نورش برای اهل آسمان می درخشید ، همچون اخترانی که بر چهره ی اهل زمین نور می پراکنند .  بیت الاحزان ، محدث قمی ، ص 41

و رسول خدا(ص) در حدیثی فرموده است :

اما دخترم فاطمه (س) پس براستی که او سیده ی زنان عالمیان از اولین و آخرینشان می باشد . تا اینکه فرمود : زمانی که در محرابش مقابل پروردگار جل –جلاله می ایستد ، نورش برای ملائکه ها پرتو افکنی می کند ، آن چنان که ستارگان آسمان برای اهل زمین نور افکنی می نمایند ، و خداوند متعال به ملائکه هایش می فرماید : ای ملائکه من بنگرید به امه و کنیز من فاطمه سیده ی کنیزانم  ، که در مقابل من به عبادت ایستاده به طوری که بدنش از ترس مقام من می لرزد . و با تمام وجود و قلبش بر عبادت و اطاعتم رو آورده شما فرشتگانم را شاهد می گیرم که شیعیان فاطمه (س) را از آتش جهنم ایمن گردانیم . میزان الحکمه ، ج5 ، ص 382  

 

ثواب تسبیح حضرت زهرا(س)

اگر چه تسبیح حضرت زهرا (س) که متشکل از تکبیر و تحمید و تسبیح الهی است ، از ثواب بسیاری برخوردار می باشد ، و لکن در اینجا با استفاده از روایات معصومین (ع) به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم 1- نماز باتسبیح برتر از هزار رکعت نماز بدون تسبیح به حساب می آید امام صادق (ع) می فرماید : ( تسبیح فاطمه زهرا (س) در هر روز بعد از نماز در نزد من محبوب تر است از هزار رکعت نمازی که در هر روز خوانده می شود ) . فروع کافی ، کتاب الصلاه ، ص343، ح15

2- باعث سنگینی میزان اعمال انسان می شود : امام صادق (ع) می فرماید : امیر المومنین (ع) فرمود : ((سبحان الله )) گفتن نیمی از میزان اعمال است (که نیم آن را پر کند ) و ((الحمدلله)) همه میزان را پرکند ،و ((الله اکبر )) میان آسمان و زمین را پر کند . اصول کافی ، ج2 ، ص506 ، ح3 .

3- باعث خشنودی خدا می شود : امام باقر (ع) می فرماید : هر کس تسبیح حضرت زهرا (س) را به جا آورد و پس از آن استغفار کند ، مورد مغفرت قرار می گیرد ، و آن تسبیح در گفتن صد عدد است و در میزان اعمال هزار ثواب دارد ، شیطان را دور ، و خدای رحمان را خشنود می نماید . وسائل الشیعه ، ج4 ، ص1023 ، ح3 .

4- سبب رفتن به بهشت می گردد : عبدالله بن سنان از امم صاددق (ع) روایت کرده که حضرت فرمود : هرکس که تسبیح حضرت فاطمه (س) را در نماز واجب قبل از اینکه پاهایش را باز کند ( از حالت تشهد و سلام ) خدا بهشت را بر او واجب کند . فلاح السائل ، سیدبن طاووس ، ص165 .

 

شرایط تسبیح حضرت زهرا (س)

 حضور قلب در تسبیح

 یکی از شرایط ، بلکه مهمترین شرط در عبادات عموما" و در تسبیح حضرت زهرا (س) خصوصا" حضور قلب است . و بزرگان می فرمایند که سبب تحصیل حضور قلب همت انسان است ، زیرا قلب تابع همت بوده و اگر همت عبادت باشد قلب آدمی هم نزد عبادت حاضر خواهد بود ، و اگر همت در پی چیز دیگری باشد قلب هم غافل از عبادت و نزد آن چیز خواهد بود ، چون خداوند برای هیچکس دو قلب قرار نداده است .

شرط حضور ، و توجه به خدا و به معنی آنچه که می گوید در اینجا نیز از شرایط اساسی است و بدون آن از برکات مخصوصه ، آنچنان که باید محفوظ نخواهد شد . باید مجاهدت جدی و مراقبت نماید که ((تسبیح )) را با حضور قلب و با توجه بگوید و از اینکه در لفظ بگوید و قلبا" پراکنده باشد و اینجا و آنجا باشد اجتناب کند . زیرا در این صورت او در باطن امر در محضر حضرت حق نیست و حال تسبیح و سیر تسبیحی ندارد ، و گفتار او ، و خود او صعود الی الله نخواهد داشت ، بلکه در اینجا و آنجا خواهد بود .

 

 بلا فاصله بودن تسبیح بعد از نماز

 شرط دیگر در این تسبیح شریف که لازم است خصوصا" رعایت شود این است که بعد از نماز بلا فاصله خوانده شود . یعنی وقتی نماز به پایان رسید ، قبل از اینکه حالت خود را به هم زده و تغییر وضع بدهد ، و به عبارتی از حالت تشهد و سلام درنماز خارج شود ، و قبل لز پرداختن به چیز دیگری ، تسبیح حضرت زهرا (س) را شروع کند .

 

موالات در تسبیح حضرت زهرا (س)

 از جمله شرایط تسبیح حضرت زهرا(س) این است که اذکار آن بدون وقفه و قطع کردن گفته شود و در هنگام تسبیح از حرفهای متفرقه یا کارهایی که موجب فاصله افتادن می گردد پرهیز و اجتناب نمو د .

 

ا

اسرار تسبیحات حضرت زهرا(س)

 مداومت بر تسبیحات حضرت فاطمه(س)، موجب محفوظ ماندن از شقاوت و بدبختی است.

طی گزارشی به بیان روایاتی از ائمه درباره ثواب «تسبیحات حضرت زهرا(س)» پرداخته و در ادامه نوشت: تسبیحات حضرت زهرا(س) از آثار و برکات بسیاری برخوردار است که به بخشی از آن می پردازیم.

 

نجات از شقاوت

 

تسبیحات حضرت زهرا(س) از آثار و برکات بسیاری برخوردار است که از جمله‏ ی آنها نجات یافتن از شقاوت و بدبختی است. هر انسانی به تناسب بینش و نگرشی که به جهان هستی و وجود پرآشوب خود دارد به دنبال خوشبختی است، و به عبارتی دیگر یکی از مهمترین مسائلی که همه‏ ی انسانها را آگاه یا ناآگاه به خود مشغول داشته است به طوری که کارهای زندگی و برنامه‏ هایشان را در جهت وصول به آن پی‏ ریزی می‏ کنند، مسئله‏ ی رسیدن به سعادت و گریز از شقاوت است.

 

منتهی از آنجایی که انسان اختیار دارد؛ راه خودش را باید آزادانه انتخاب کند. لذا انسان بعد از این که راه برایش نمایان شد، گاهی حسن انتخاب به خرج می ‏دهد و راه هدایت می‏ پیماید، و گاهی سوء انتخاب به خرج داده و راه ضلالت و گمراهی پیش می‏ گیرد. و این مسئله شقاوت و سوء عاقبت مسئله ‏ای است که همه‏ ی آنان که به خود آمده‏ اند، از آن می‏ ترسند و آنها که بصیرت ندارند و در خواب غفلت عمر می‏ گذرانند از آن نیز به غفلت به سر می‏ برند.

 

لذا آن دسته که دارای بصیرت هستند، به لحاظ خوف از شقاوت همیشه دست به دعا و ذکر بلند می‏ کنند و با تضرع و اصرار از خدای خویش طلب دوری از شقاوت و رسیدن به سعادت می ‏نمایند. مداومت بر تسبیحات حضرت فاطمه(س) ، موجب محفوظ ماندن از شقاوت و بدبختی است.

 

از این رو شایسته نیست که از برکات و آثار آن غفلت نموده و در انجام آن کوتاهی و سستی نماییم.

 

امام صادق(ع) در این رابطه می‏ فرماید: «یا ابا هارون، انا نامر صبیاننا بتسبیح فاطمه علیها السلام کما نامرهم بالصلاه، فالزمه، فانه لم یلزمه عبد فشقی»(1)؛ ای ابا هارون! ما بچه‏ های خود را همانطور که به نماز امر می‏ کنیم به تسبیحات حضرت فاطمه(س) نیز امر می‏ کنیم. تو نیز بر آن مداومت کن، زیرا هرگز به شقاوت نیفتاده است بنده‎ای که بر آن مداومت نموده است.

 

و نیز از این حدیث شریف استفاده می‏ شود که شایسته است والدین محترم، تسبیحات حضرت زهرا (س) را مانند نماز به فرزندانشان تعلیم کنند، باشد که مشمول این حدیث گردند.

 

دوری شیطان و خشنودی خدا

 

شیطان همواره دشمن دیرینه‏ ی انسان بوده و هست و هیچگاه انسان از حیله‏ ها و خواطر شیطانی او در امان نیست. شیطان بنا بر آیات الهی، دشمن قسم خورده‏ ی انسان است تا او را به هر طریق ممکن به گمراهی بکشاند. از این رو آدمی همیشه در معرض تهاجم شیطان و وساوس شیطانی است. بعضی انسانها در مقابل این تهاجم شیطانی و خواطر نفسانی همیشه در حال فرارند که در این صورت همواره مورد تعقیب شیطان و خواطرند، و هیچگاه خلاصی ندارند و ای بسا در آخر خسته شده و نفس ‏زنان تسلیم شوند، و عده‏ ای اندک در تلاش ‏اند که با مداومت بر ذکر و فکر و عمل، چنان رفتار کنند که شیطان و خواطر را از خود فراری دهند و شیطان را از خود دور کنند که البته راهی است مشکل. کسانی که به این مقام برسند دارای نفس مطمئنه خواهند شد که دیگر دگرگونی در آن راه ندارد.

 

وقتی انسان توانست شیطان را از خود دور و طرد کند، و به طاعات عمل نماید و در کارها و اذکار و عبادت‎های خود اخلاص ورزد، رضایت خدا نیز حاصل گردد، چون شیطان و وساوس او یکی از بزرگترین موانع کسب رضایت و خشنودی حق تعالی است. آری رضا و رضوان خداوند سبحان مطلوب سالکان و منتهای آرزوی عارفان است.

 

یکی از راه‎هایی که می‏ تواند شیطان را از انسان دور کرده و موجبات رضای الهی را فراهم آورد مداومت بر تسبیحات حضرت فاطمه(س) است.

 

امام باقر (ع) می‏ فرماید: «من سبح تسبیح فاطمه ثم استغفر، غفر له، و هی مائه باللسان، و الف فی المیزان، و یطرد الشیطان، و یرضی الرحمان»(2)؛ هر کس تسبیحات حضرت فاطمه(س) را بجا آورد و پس از آن استغفار کند، مورد مغفرت قرار می ‏گیرد، و آن تسبیح به زبان صد تا است، و در میزان (اعمال) هزار (ثواب) دارد، و شیطان را دور کرده، و خدای رحمان را خشنود و راضی می ‏نماید.

 

از امام صادق(ع) روایت است که وقتی انسان در جای خواب خود می‏ خوابد، فرشته‏ ی بزرگواری و شیطان سرکشی به سوی او می‏ آیند، پس فرشته به او می‏ گوید:

 

روز خود را به خیر ختم کن و شب را با خیر افتتاح کن، و شیطان می‏گوید: روز خود را با گناه ختم کن و شب را با گناه افتتاح کن. اگر اطاعت فرشته کرد و تسبیحات حضرت زهرا(س) را در وقت خواب خواند، فرشته آن شیطان را می‏ راند و از او دور می‏ کند، و او را تا هنگام بیداری محافظت می‏کند، پس باز شیطان می‏ آید و او را امر به گناه می‏ کند و ملک او را به خیر امر می‏ کند. اگر از فرشته اطاعت کرد و تسبیح آن حضرت را گفت آن فرشته، شیطان را از او دور می‏ کند و حق تعالی عبادت تمام آن شب را در نامه ‏ی عملش می‏ نویسد.(3)

 

برائت از دوزخ و نفاق

 

بنا بر روایت امام صادق(ع)، تسبیحات حضرت زهرا(س) از جمله‏‎ی ذکر کثیری است که خداوند در قرآن کریم یاد فرموده است:

 

«تسبیح فاطمة الزهراء علیها السلام من الذکر الکثیر الذی قال الله عز و جل: «واذکروا الله ذکرا کثیرا.» و از طرفی رسول گرامی اسلام فرموده است: «من اکثر ذکر الله عز و جل احبه الله و من ذکر الله کثیرا کتبت له برائتان؛ برائة من النار و برائة من النفاق»(4)؛ هر کس ذکر خدای عزوجل را بسیار کند خداوند او را دوست دارد، و هر کس ذکر خدا را بسیار کند برای او دو برائت(منشور آزادی) نوشته شود: یکی برائت از آتش جهنم، و دیگری برائت از نفاق و دورویی.

 

لذا تسبیحات صدیقه‏ ی طاهره اگر با شرائطش انجام پذیرد، موجب برائت از دوزخ و نفاق می‏ گردد.

 

پی‎نوشت‎ها

 

1 فروع کافی، کتاب الصلاه، ص 343، ح 13.

 

2 وسائل الشیعه، ج 4، ص 1023، ح 3.

 

3 شیطان دشمن دیرینه‏ی انسان، محمد نصیری، ص 136.

 

4 اصول کافی، ج 2، ص 499، ح 3.

تسبیح حضرت زهرا(س) هدیه آسمانى

ستارگان درخشانتر از همیشه تاریخ در آسمان مدینه پرتو افشانى مى‏کردند. شمیم عطر محمدى(ص) در کوچه‏هاى مدینه پراکنده بود و یاس علوى، آنگاه که به معراج نماز مى‏رفت، نورش براى اهل آسمان مى‏درخشید و بر چهره اهل زمین نور مى‏پراکند.
در آن هنگام فاطمه(س) ار سختى کارهاى خانه در زحمت‏بود. (1) امیر مؤمنان(ع) آنگاه که چنین دید به فاطمه توصیه کرد، نزد پدر برود و خدمتکارى درخواست کند تا در امور منزل یار و همکارش باشد. (2)

وقتى پیامبر(ص) از خواسته آنان آگاهى یافت، فرمود: «اى فاطمه چیزى به تو عطا کنم که از خدمتکار و دنیا با آنچه در آن است، ارزشمندتر است; بعد از نماز سى و چهار مرتبه «الله اکبر» و سى و سه مرتبه «الحمدلله‏» و سى و سه مرتبه «سبحان الله‏» بگو و آن را با لا اله الا الله ختم کن. این کار برایت از چیزى که مى‏خواهى و از دنیا و آنچه در آن است، بهتر است‏». (3)

در آن لحظه که این هدیه آسمانى به فاطمه(س) عطا شد، فرمود: «از خدا و رسول خدا راضى شدم.» (4)

درک هدیه بزرگى که رسول اکرم(ص) به فاطمه(س) اعطاء کرد، بالاتر از طاقت غیر معصوم است، به گونه‏اى که انسان از وصف آن عاجز مى‏ماند و فقط از سرچشمه گفتار معصومین(ع) است که تا اندازه‏اى مى‏توان از برکاتش بهره‏مند شد.

امام باقر(ع) درباره تسبیح حضرت فاطمه(س) مى‏فرماید: «خداوند متعال با هیچ ستایشى، بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا(س) عبادت نشده است. و اگر چیزى افضل از آن وجود داشت، رسول خدا(ص) آن را به فاطمه(س) اعطاء مى‏کرد.» (5)

تسبیح حضرت فاطمه(س) که به مناسبت مداومت آن حضرت در انجام آن به وى منسوب گردید، در واقع تسبیح حق تعالى است! حضرت امام خمینى در کتاب اربعین حدیث چنین مى‏نگارد: «...پر واضح است که تسبیح و تقدیس حق تعالى مستلزم علم و معرفت‏به مقام مقدس حق و صفات جلال و جمال اوست.» (6)

تسبیح عبادتى برگزیده است که هر کس در سیر معنوى خویش به قدر طاقت و معرفتش از آن بهره مى‏گیرد و ائمه: قبل از خلقت عالم مادى، به تسبیح ذات اقدس حق مشغول بودند.

حضرت امام خمینى; در باب اشاره به مقامات ائمه در کتاب اربعین حدیث چنین مى‏نگارد: «براى اهل بیت عصمت و طهارت، علیهم الصلوة و السلام، مقامات شامخه روحانیه‏اى است در سیر معنوى الى الله، که ادراک آن علما نیز از اقت‏بشر خارج و فوق عقول ارباب عقول و شهود اصحاب عرفان است; چنانچه از احادیث‏شریفه ظاهر مى‏شود که در مقام روحانیت‏با رسول اکرم(ص) شرکت دارند و انوار مطهره آنها قبل از خلقت عوالم، مخلوق اشتغال به تسبیح و تحمید ذات مقدس داشتند.» (7)

تسبیح از جهتى دیگر عبادتى عمومى بین تمام مخلوقات است، حضرت امام; در این باره مى‏فرماید: «آیه شریفه [و یسبح لله ما فى السموات و الارض] دلالت کند بر تسبیح جمیع موجودات حتى نباتات و جمادات و تخصیص آن به ذوى العقول از احتجاب عقول ارباب عقول است.» (8)

و باز مى‏فرماید: «بالجمله، سریان حیات و تسبیح شعورى علمى اشیاء را باید از ضروریات فلسفه عالیه و مسلمات ارباب شرایع و عرفان محسوب داشت، ولى کیفیت تسبیح هر موجودى و اذکار خاصه‏اى که به هر یک اختصاص دارد، و اینکه صاحب ذکر جامع انسان است و سایر موجودات به مناسبت نشئه خود ذکرى دارند.» (9)
تسبیح حضرت زهرا(س)، به چه معنى است؟
الله اکبر، اولین ذکر تسبیحات حضرت زهرا(س):

در تسبیح فاطمى(س)، انسان با گفتن «الله اکبر» به نهایت عجز خود اعتراف مى‏کند و به ناتوانیش به درگاه الهى بارها اقرار مى‏کند.

جمیع بن عمیر گوید: در محضر امام صادق(ع) بودم، حضرت از من پرسید: جمله «الله اکبر» یعنى چه؟ گفتم: یعنى خدا از همه چیز بزرگتر است، حضرت فرمود: مطابق این معنى، خدا را چیزى تصور کرده و سپس مقایسه با سایر اشیاء کرده‏اى و او را بزرگتر از آن چیزها تصور نموده‏اى.

عرض کردم: پس معنى الله اکبر چیست؟ حضرت پاسخ داد: معنایش این است که; «الله اکبر من ان یوصف; خداوند بزرگتر از آن است که توصیف گردد.» (10)

الحمدلله، دومین ذکر تسبیحات حضرت زهرا(س):

پس از آن که انسان به عجز و ناتوانى خویش در شناخت‏خالق اعتراف کرد، با گفتن الحمدلله که از افضل اذکار تسبیح است، وارد مرحله بعدى مى‏شود.

حضرت امام خمینى; در باب حمد مى‏فرماید: «حمد خدا مساوق شکر است; چنانچه در روایات کثیره وارد است که، کسى که بگوید: الحمدلله، شکر خدا را ادا کرده; چنانچه [امام صادق(ع)] فرمود: شکر هر نعمتى، واگر چه بزرگ باشد این است که حمد خداى عز و جل کنى.»

و ... [امام صادق(ع)] فرمود: ... کمال شکر گفتن مرد است، الحمدلله رب العالمین. ... و در حدیثى حماد بن عثمان گفت: بیرون آمد حضرت صادق(ع)، از مسجد و حال آنکه گم شده بود مرکوب آن حضرت. فرمود: «اگر خداوند رد کند آن را به من، هر آینه شکر مى‏کنم او را حق شکر او». گفت درنگى نکرد تا آنکه آن مرکوب آورده شد. پس فرمود: «الحمدلله‏». قائلى عرض کرد: «فدایت‏شوم، آیا شما نگفتید که شکر خدا مى‏کنم حق شکر او را»؟

فرمود: «آیا نشنیدى که من گفتم: الحمدلله.»

از این روایت معلوم مى‏شود که حمد خداوند افضل افراد شکر لسانى است. (11)

«سبحان الله‏»; سومین ذکر تسبیحات حضرت زهراء(س)

شخصى از حضرت على(ع) پرسید: معنى سبحان الله چیست؟ جضرت فرمود: «سبحان الله‏» تعظیم مقام بلند و با عظمت‏خدا و منزه دانستن او از آنچه که مشرکان مى‏پندارند، است و زمانى که بنده این کلمه را مى‏گوید، همه فرشتگان بر او درود مى‏فرستند.» (12)

بعد از آنکه رسول اکرم(ص) تسبیحات را به کوثرش عطا کرد، حضرت فاطمه(س) ابتدا رشته‏اى از پشم تابیده و با آن به تسبیح پرداخت. تا این که حضرت حمزه بن عبدالمطلب شهید شد، پس حضرت فاطمه از تربت قبر آن بزرگوار خاک برداشت و تسبیح ساخت و با آن تسبیح مى‏کرد و مردم نیز چنان کردند و چون سیدالشهدا حسین بن على(ع) شهید شد، سنت‏شد که از تربت آن امام مظلوم تسبیح سازند و با آن ذکر گویند.

درباره ثواب تسبیح حضرت زهرا(س) با تربت امام حسین(ع) از حضرت صاحب الامر(عج) روایت‏شده است که: هر که تسبیح تربت امام حسین(ع) را در دست داشته باشد و ذکر را فراموش کند، ثواب ذکر براى او نوشته مى‏شود.

از حضرت صادق(ع) نقل شده است که تسبیح تربت آن حضرت، ذکر مى‏گوید، بى‏آنکه آدمى ذکر گوید و فرمود که یک ذکر یا استغفار که با تربت‏حضرت اباعبدالله(ع) گفته مى‏شود برابر با هفتاد ذکر که با چیز دیگر گفته شود است. و اگر بى ذکر تسبیح را بگرداند به عدد هر دانه، هفت تسبیح براى او نوشته مى‏شود.

به روایت دیگر، اگر با ذکر تسبیح را بگرداند، به هر دانه چهل حسنه براى او نوشته مى‏شود.

مروى است که حوریان بهشت وقتى فرشته‏اى را مى‏بینند که به زمین مى‏آید از او درخواست مى‏کنند تا تسبیح و ربت‏حضرت حسین(ع) را برایشان بیاورد.

از حضرت موسى(ع) نقل شده است: پنج چیز همیشه همراه انسان پرهیزکار است; مسواک، شانه، سجاده نماز، تسبیح که سى و چهار دانه داشته باشد و انگشتر عقیق. (13)


فضیلت و آداب تسبیح حضرت زهرا(س)
روایات زیادى در این باب در کتب معتبر وجود دارد و گستردگى روایات و عنایت اکثر ائمه به ذکر سخنى درباره تسبیح از عظمت آن پرده بر مى‏دارد.

حضرت مهدى -عجل الله تعالى فرجه الشریف)، درباره تسبیح فرمود: «ان فضل الدعاء و التسبیح بعد الفرائض على الدعاء بعقب النوافل، کفضل الفرائض على النوافل. فضیلت دعا و تسبیح بعد از نمازهاى واجب در مقایسه با دعا و تسبیح پس از نمازهاى مستحبى، مانند فضیلت واجبات بر مستحبات است.» (14)

امام صادق(ع) نیز به فضیلت تسبیح بعد از نمازهاى واجب چنین اشاره کرد: «من سبح تسبیح فاطمه الزهراء(س) قبل ان یثنى رجلیه من صلاة الفریضه، غفر الله له. هر کس بعد از نماز واجب تسبیح فاطمه زهرا(س) را به جا آورد، قبل از اینکه پاى راست را از بالاى پاى چپ بردارد، جمیع گناهانش آمرزیده مى‏شود.» (15)

و در حدیثى دیگر فرمود: «من سبح تسبیح فاطمة(س)، فقد ذکر الله الذکر الکثیر. کسى که تسبیح فاطمه زهرا(س) را بگوید، خدا را به ذکر کثیر یاد کرده است.» (16)

روزى امام صادق(ع) ابوهارون را مخاطب ساخت و از تعلیم تسبیح حضرت فاطمه به کودکان سخن گفت: «یا ابا هارون، انا نامر صبیاننا بتسبیح فاطمة(س) کما نامرهم بالصلاة، فالزمه، فانه لم یلزمه عبد فشقى. اى ابوهارون، ما تسبیح فاطمه(س) را به فرزندان خود سفارش مى‏کنیم همچنانکه آنها را به نماز توصیه مى‏کنیم. تو نیز بر آن مداومت کن.
زیرا هر بنده‏اى که بر آن مواظبت و مداومت کند، سرانجام نیکو خواهد داشت.» (17)
در جاى دیگر حضرت از عظمت تسبیحات حضرت زهرا(س) در مقابل نمازهاى مستحبى چنین یاد کرد: «تسبیح فاطمة(س) فى کل یوم فى دبر کل صلاة احب الى من صلاة الف رکعة فى کل یوم. تسبیح حضرت فاطمه(س) در هر روز، به دنبال هر نماز، نزد من از هزار رکعت نماز (مستحبى) در هر روز، محبوبتر است.» (18)
امام هادى(ع) فرمود: «لنا اهل البیت عند نومنا عشر خصال: الطهارة، ... و تسبیح الله ثلاثا و ثلاثین و تحمیده ثلاثا و ثلاثین، و تکبیره اربعا و ثلاثین... ما اهل بیت‏به هنگام خواب ده کار را انجام مى‏دهیم: وضو گرفتن، ... و سى و سه مرتبه «سبحان الله‏» گفتن، و سى و سه مرتبه «الحمدلله‏» گفتن، و سى و چهار مرتبه «الله اکبر» گفتن و ...» (19)
خواص و آثار فراوان دیگرى براى گوینده تسبیحات آن حضرت ذکر شده که برخى از آنها بدین قرار است:
ناکام و ناامید نشدن، (20) دور کردن شیطان (21) ، برطرف نمودن سنگینى گوش (22) ، نجات یافتن از شقاوت و بدبختى (23 ، باعث‏سنگینى اعمال، خوشنودى خداوند و رفتن به بهشت مى‏شود. (24)
اوقات و مکانهاى تسبیح حضرت فاطمه(س) (25)
از اوقات مختلف و مکانهاى زیادى براى تسبیح حضرت یادشده که برخى عبارتند از: بعد از نمازهاى واجب و مستحبى، به هنگام خواب، پس از نمازهاى استغاثه به حضرت فاطمه(س) و نماز زیارت حضرت رسول(ص) و نماز زیارت حضرت امیرالمؤمنین و نماز حضرت ولیعصر(عج) در مسجد صاحب الزمان جمکران و قبل از زیارت حضرت معصومه(س) در قم به گونه‏اى که سبحان‏الله قبل از الحمدلله گفته مى‏شود.

 

---

پى‏نوشتها:
1- ر ک: اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا، علیرضا رجالى تهرانى، ص‏9. (حدیث امام صادق(ع))
2- ر ک: همان ص‏18.
3- ر ک: تسبیحات حضرت زهرا(س)، عدنان زعفرانى، ص‏9.
4- همان، ص‏21.
5- تسبیحات حضرت زهراء، ص‏10، به نقل از علل الشرایع/366.
6- همان، ص‏14. «ما عبدالله بشى‏ء من التحمید افضل من تسبیح فاطمة(س). ولو کان شى‏ء افضل منه لنحله رسول الله(ص) فاطمة(س).»
7- شرح چهل حدیث (اربعین حدیث) امام خمینى;، ص‏417.
8- همان، ص‏551.
9- همان، ص‏654.
10- همان، ص‏656.
11- اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا(س)، ص‏48 به نقل از معانى الاخبار.
12- شرح چهل حدیث، امام خمینى، ص‏349.
13- اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا(س)، ص‏52 به نقل از معانى الاخبار.
14- کلیات مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمى، کتاب باقیات صالحات.
15- از هر معصوم چهل حدیث، محمد على کوشا، ص‏364.
16- اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا(س) ص‏12 به نقل از تهذیب ج‏2، ص‏105.
17- تسبیحات حضرت زهرا(س)، ص‏11.
18- همان، ص‏15.
19و20 - همان، ص‏16.
21- همان، ص‏20.
22- همان، ص‏23.
23- همان، ص‏28.
24- اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا(س)، ص‏39.
25- همان، ص‏14.

منبع: مرکز اطلاع رسانی شهید آوینی