تاریخچه کشف حجاب

قدم های اولیه کشف حجاب به آرامی از دربار ناصرالدین شاه قاجار برداشته شد که نتیجه سفر های وی به اروپا و مشاهده وضعیت پوشش زنان اروپایی بود و کشف حجاب از اندرونی  دربار آغاز گردید و به تدریج در قالب تجدد خواهی  و مدرنیته به محافل روشنفکری نفوذ کرد و در مطبوعات منعکس شد و به میان اعیان و سایر اقشار جامعه سرایت کرد در نتیجه  لباس زنان تغییر یافت اما در بیرون از خانه به همان شکل سنتی ( چادر ، چاقچور و روبنده ) بود . این جریان ادامه یافت تا اینکه در دوره پهلوی اول  سال 1307 قانون تغییر لباس مردان اجرا گردید و مردان مجبور به پوشیدن کت و شلوار و کلاه شدند و لباس های سنتی مردان کنار گذاشته شد و این مسئله پیش در آمدی جهت تصویب قانون کشف حجاب زنان شد . نخستین شایعات آن نیز از زمان سفر امان اله خان و ملکه ثریا ( شاه و ملکه افغانستان )به ایران در سال 1308 آغاز گردید . جریان از این قرار  بود که ملکه ثریا( ملکه افغانستان) در انظار عمومی بی حجاب ظاهر گشت و جنجالی در میان روحانیون برانگیخت آنان از رضا خان خواستند ملکه افغانستان را مجبور به داشتن حجاب کند که رضا خان نپذیرفت . تا اینکه رضا خان پس از اولین سفرخارجی اش به ترکیه در خرداد 1313 ، تحت تاثیر اقدامات غرب گرایانه آتاتورک قرار گرفت و  رمز ترقی و پیشرفت کشور را در تغییر لباس و حجاب زنان دید. و یکسال بعد از سفرش این مسئله را به محمود جم نخست وزیر وقت چنین بازگو کرد :« نزدیک دو سال است که این موضوع ـ کشف حجاب ـ سخت فکر مرا به خود مشغول داشته است، خصوصاً از وقتی که به ترکیه رفتم و زنهای آنها را دیدم که «پیچه» و «حجاب» را دور انداخته و دوش بدوش مردهایشان در کارهای مملکت به آنها کمک می‌کنند، دیگر از هر چه زن چادری است بدم آمده است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است.» در نهایت بخشنامه کشف حجاب جهت تصویب در 27 آذر 1314 از طرف رئیس الوزراء به در بار فرستاده شد و رضاخان دستور ارسال آن را به تمام استانها صادر نمود .

در 17 دی ماه 1314 در جشن فارغ التحصیلی دختران دانشسرای مقدماتی تهران همسر و دختران رضا خان و همة مسئولان کشوری که در این جشن دعوت شده بودند، طبق یک برنامه از پیش طراحی شده بدون حجاب شرکت کردند و رضا خان رسما" کشف حجاب را اعلام و بر منع آن تاکید کرد.   کشف حجاب خشم بسیاری از مردم به ویژه قشر مذهبیون را برانگیخت. بسیاری از زنان ، برای حفظ حجاب از منازل خارج نمی‌شدند و خود را در خانه حبس کردند. بسیاری نیز تلاش می‌کردند تا حجاب خود را درکوچه و خیابان، به دور از چشم مأمورین، حفظ کنند .

 تغییر لباس و کشف حجاب باعث ایجاد مشکلات اقتصادی و اجتماعی بین خانواده ها  گردید . کسادی و تعطیلی بازار، تولید پارچه و دوخت لباس های داخلی و وابسته شدن به واردات لباس و پارچه های خارجی  نتیجه این تغییرات بود و از طرفی نیز در حالی که تعداد بسیاری از زنان که در دورة رضاخان به اجبار از پوشش اسلامی محروم شده بودند، در دورة پهلوی دوم و در پی آزادی‌های نسبی سال‌های اول پس از سقوط رضاخان به حجاب اسلامی خود بازگشتند.

 اما برنامه کلی حکومت نیز دردورة حکومت پهلوی دوم همچنان تبلیغ بر بی‌حجابی بود و با کسانی که علیه آن اقدام می‌کردند و یا تبلیغ به حجاب در برنامه‌هایشان بود، برخورد می‌شد.

 

منابع:تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران،1378