سه ضلع مثلث جدید قدرت در عربستان سعودی !!!
مراسم بیعت با مثلث جدید حاکم بر عربستان سعودی یعنی
«سلمان بن عبد العزیز» شاه جدید و شاهزاده «مقرن» ولی عهد و شاهزاده «محمد
بن نایف» به عنوان جانشین ولی عهد عربستان سعودی پایان یافت، تا بیانگر
موازنه ها و معادلات سعودی جدیدی باشد که مهمترین مفاد آن پیروزی جناح
«سُدیری ها» در خاندان حاکم سعودی بر خاندان پادشاه درگذشته «عبد الله بن
عبد العزیز» است.
با وجود سرعت و قاطعیت مشاهده شده در تثبیت و تحکیم پیروزی سدیری ها، اما موازنه ها و معادلات جدید سعودی نیازمند ملاحظه و مطالعه دقیق آن هم براساس مثلث قدرت کنونی است که در واقع با آنچه در ظاهر اعلام شده و به خاطر آن بیعت گرفته شده، تفاوت بسیار دارد.
اگرچه مثلث قدرت و حاکمیت اعلام شده در شاه سلمان و شاهزاده مقرن به عنوان ولی عهد و شاهزاده محمد بن نایف به عنوان جانشین ولی عهد نمود پیدا می کند، اما قدرت واقعی در مثلث نوادگان بنیانگذار عربستان سعودی یعنی شاهزاده «محمد بن نایف» و شاهزاده «محمد بن سلمان» و شاهزاده «متعب بن عبد الله» خلاصه می شود که بر دستگاه های سه گانه نظامی عربستان سعودی حاکم هستند و واردات تسلیحات نظامی و تملک سلاح ها را در این کشور در دست دارند و در سه وزارتخانه خلاصه می شود: وزارت دفاع به وزیری شاهزاده محمد بن سلمان (پسر شاه)، وزارت کشور به وزیری شاهزاده محمد بن نایف (پسر ولی عهد فقید) و وزارت گارد ملی به وزیری شاهزاده متعب بن عبدالله (پسر ملک عبدالله) که در حقیقت دارای اهمیت بسیار زیاد در محاسبات قدرت کنونی در عربستان سعودی است.
اگرچه در روزهای اخیر مطالب متعددی درباره از بین رفتن امیدها و چشم داشت های شاهزاده متعب بن عبد الله برای رسیدن به قدرت با انتصاب رقیبش شاهزاده محمد بن نایف به منصب جانشین ولی عهد چاپ و منتشر شده – که درست هم هست – اما واقعیت امر این است که متعب همچنان قدرت را در وزارت گارد ملی در دست دارد و همین موجب می شود تا وی با وجود از دست رفتن امیدهایش جهت رسیدن به قدرت باز یکی از قطب های قدرت در عربستان سعودی باشد.
از سوی دیگر، با اینکه سخن از موفقیت محمد بن نایف به عنوان اولین شاهزاده از نسل دوم بنیانگذار سلطنت سعودی مبنی بر انتصاب به سمت جانشین ولی عهد و سخن به می آید، اما انتصاب محمد بن سلمان به سمت وزیر دفاع آنگونه که در عربستان سعودی رایج و متداول است، به معنای ایجاد چالش پیش روی ولی عهد است و در بطن خود از نزاع و رقابت بین محمد بن نایف و محمد بن سلمان برای رسیدن به قدرت خبر می دهد.
اما پیری شاه سلمان که هم اکنون دهه هشتم عمر خود را سپری می کند و تاثیرگذار نبودن شاهزاده مقرن هفتاد ساله در خاندان سعودی و دستگاه های حکومتی عربستان، در کنار نداشتن انتساب های قبیله ای ریشه دار و با نفوذ – به این دلیل که مادر وی کنیزی نزد ملک عبدالعزیز بوده – به این نکته اشاره می کند که پادشاه جدید عربستان و ولی عهدش در واقع بیانگر مرحله انتقالی در تاریخ معاصر عربستان سعودی هستند که از 1932 آغاز شده است.
شاهزاده محمد بن سلمان
شاهزاده محمد بن سلمان، فرزند پادشاه جدید عربستان سعودی به موجب انتصاب های جدید سلمان بن عبد العزیز به سمت وزیر دفاع عربستان و به عنوان کم سن و سال ترین وزیر دفاع جهان با 34 سال سن منصوب شد. شاهزاده محمد بن سلمان به این ترتیب متصدی وزارتی می شود که قراردادهای تسلیحاتی ده ها میلیارد دلاری امضا می کند و دارای روابطی گسترده و عمیق با شرکت های بزرگ نظامی و تسلیحاتی آمریکایی و غربی است.
اما این پایان مناصب جدید محمد بن سلمان نیست، بلکه وی علاوه بر وزیری دفاع به سمت رئیس دفتر سلطنتی پس از برکناری «خالد التویجری» از این سمت، منصوب شد که در عمل به معنای انتصاب به عنوان مشاور اول پادشاه عربستان سعودی است.
ملک عبدالله، پادشاه سابق عربستان در سال 2013 میلادی و بر اساس دستور سلطنتی محمد بن سلمان را به عنوان رئیس دفتر پدرش، شاهزاده سلمان که در آن زمان ولی عهد و وزیر دفاع بود، منصوب کرد. پس از آن و طی حکمی دیگر محمد بن سلمان را در قبال برخی تغییرات و موافقت شاهزاده سلمان ولی عهد با آنها، به عنوان یکی از وزاری مجلس وزارتی و حکومتی عربستان منصوب کرد. مهمترین هدف ملک عبد الله از انتصاب هایش در آن برهه از زمان هموار کردن راه سلطنت پیش روی پسرش شاهزاده «متعب» بود.
شاهزاده محمد بن سلمان دارای مدرک کارشناسی مدیریت از دانشگاه ملک عبدالعزیز ریاض است و ریشه هایش به یکی از قبایل بزرگ و قدرتمند عربستان باز می گردد. وی همچون پدرش، پادشاه کنونی عربستان و پسر عمویش شاهزاده محمد بن نایف، سدیری است و مادرش شاهزاده «فهده بنت فلاح بن سلطان» از نوادگان «راکان بن حثلین»، شیخ قبیله العجمان، از قبایل بزرگ عربستان است که در واقع تضمینی برای مقبولیت و پذیرش نزد دیگر قبایل سعودی است.
ماه های آینده میزان کفایت و شایستگی شاهزاده محمد بن سلمان در اداره مناصبی که به وی سپرده شده و اداره روابطش با دو ضلع دیگر مثلث جدید قدرت در عربستان سعودی یعنی شاهزاده متعب بن عبد الله و شاهزاده محمد بن نایف آشکار می شود.
متعب بن عبدالله
شاهزاده متعب بن عبد الله از جمله بزرگ ترین بازندگان دستورات اخیر پادشاه جدید سعودی است که پایه های قدرت رقیب متعب یعنی شاهزاده محمد بن نایف به عنوان اولین شاهزاده از نوادگان بنیانگذار پادشاهی عربستان سعودی را در قدرت تحکیم کرد و توأمان خالد التویجری که از جمله افراد بسیار نزدیک به پدرش ملک عبد الله به شمار می آمد، را از سمت خود برکنار کرد.
سیاست های ملک عبدالله در تلاش برای کاهش نفوذ سدیری ها در حکومت سعودی نمو پیدا می کرد و این امید را داشت تا با مرگ دو ولی عهد عربستان یعنی شاهزاده سلطان بن عبد العزیز و شاهزاد نایف بن عبد العزیز، شاهزاده متعب را به سلسله حکومت و قدرت در عربستان منضم کند.
راه دشواری پیش روی شاهزاده متعب 61 ساله سعودی وجود دارد و حتی پدرش ملک عبد الله، در زمان حیاتش هم به خوبی به این واقف بود، چون به خوبی از نفوذ سنتی جناح سدیری در خاندان سعودی و پیچیدگی های حاکم بر انتقال قدرت از نسل اول به نسل دوم خاندان آگاه بود، به ویژه آنکه شاهزاده متعب بزرگ ترین شاهزاده میان نوادگان ملک عبد العزیز نبود.
به همین دلیل ملک عبد الله به برادر ناتنی اش شاهزاده «مقرن» متوسل شد، تا به نحوی راه را پیش روی فرزندش متعب هموار کند. به همین منظور در ابتدا شاهزاده احمد را از سمت وزارت کشور برکنار و سپس شاهزاده مقرن را به سمت جانشین ولی عهد منصوب کرد که تاکنون در عربستان امری بی سابقه بوده است.
شاهزاده متعب فارغ التحصیل دانشکده نظامی «سند هرست» انگلیس است که اغلب شاهزادگان و شیوخ عرب حاشیه خلیج فارس و فرزندان آنها، از آن فارغ التحصیل شده اند، کسی که وزارت گارد ملی عربستان است و قدرت نظامی بزرگ و مهمی در عربستان به شمار می آید و ریاست آن را پیشتر و برای دهه ها ملک عبد الله بر عهده داشت و چند سال پیش این سمت را به وی اعطا کرد.
موازنه ها و معادلات قدرت حاکم بر عربستان سعودی بیش از این به شاهزاده متعب اجازه نمی دهد که فراتر از وزیر گارد ملی باشد و با جانشین ولی عهد یعنی محمد بن نایف به رقابت برخیزد و همین که منصب خود را حفظ کرده و شاه جدید آن را از وی نستانده، موفقیتی بزرگ برای وی و خاندان عبد الله، پادشاه سابق عربستان به شمار می آید و این بدین معنی است که شاهزاده متعب همچنان برگه های قدرت را در دست دارد و همین موجب می شود، تا وی یکی از قطب های قدرت در عربستان کنونی باشد.
اکنون بسیار زود است، بخواهیم درباره رابطه شاهزاده متعب با دو ضلع دیگر مثلث قدرت در عربستان سخن بگوییم، اگرچه آن دو قطب نشان می دهند که بیش از آنکه به متعب نزدیک باشند، به یکدیگر نزدیک هستند، اما نبرد آتی برای براندازی رئیس گارد ملی عربستان با هدف برکناری جناح عبد الله از قدرت، نبرد آسانی نخواهد بود، چون شاهزاده متعب بر دستگاهی ریاست دارد که دارای سلاح و تجهیزات نظامی و اجازه وارد کردن تسلیحات نظامی را دارد و اغلب عناصر آن را افسران هوادار و حامی ملک عبد الله، پادشاه سابق و پسرش تشکیل می دهند.
شاهزاده محمد بن نایف
شاهزاده محمد بن نایف 55 ساله بزرگ ترین برنده ترکیب جدید قدرت در عربستان است و موجب شده تا وی به عنوان اولین نواده از نوادگان ملک عبد العزیز باشد که پای به مسیر شاه شدن در عربستان سعودی بگذارد و سومین قطب قدرت در خاندان سعودی را تشکیل دهد.
شاهزاده محمد بن نایف فارغ التحصیل دانشکده «لوئیس و کلارک» آمریکا در سال 1981 میلادی و دارای مدرک کارشناسی در رشته علوم سیاسی است. وی پس از فراغت از تحصیل طی سال های 1985 تا 1988 دوره های آموزش امنیتی را در دستگاه اف بی آی آمریکا دید.
مادرش شاهزاده «جوهره بنت عبد العزیز بن مساعد بن جلوی» است که یکی از شاخه های آل سعود شمرده می شود و به همین دلیل جانشین ولی عهد سعودی دارای نفوذی بسیار در خاندان سعودی از طریق پدرش ولی عهد سابق عربستان است که منتسب به جناح سدیری ها می باشد.
شاهزاده محمد بن نایف جدای از داخل عربستان در خارج این کشور از جمله در آمریکا از محبوبیت بسیاری میان دولتمردان این کشور برخوردار است. 2 سال پیش با رئیس جمهوری آمریکا در واشنگتن دیدار کرد و مطبوعات آمریکا در آن زمان وی را نزدیک ترین وزیر سعودی به واشنگتن توصیف کردند.
هنگامی که ملک عبد الله برادرش شاهزاده احمد بن عبد العزیز از جناح سدیری ها را از سمت وزیری کشور برکنار کرد تا راه ارتقای درجه و منصب شاهزاده متعب، فرزندش را که کم سن تر بود، هموار کند، شاهزاده محمد بن نایف را به سمت وزیر کشور عربستان منصوب کرد تا اندکی از آثار این عزل و برکناری را بکاهد، چون وزیر جدید نیز به جناح سدیری ها وابسته بود.
درست است که شاهزاده محمد بن نایف بزرگ ترین برنده در ترتیبات جدید حکومتی عربستان سعودی شمرده می شود، اما انتصاب شاهزاده محمد بن سلمان، پسر عمویش به عنوان وزیر دفاع و رئیس دفتر سلطنتی راه را به طور کامل مقابل وی برای تصدی منصب جانشین ولی عهد هموار نمی کند، حتی اگر وی یکی از قطب های قدرت در عربستان جدید باشد.
خلاصه سخن
مثلث کنونی قدرت در عربستان سعودی متشکل از سه شاهزاده از نسل دوم شاهزادگان سعودی است که طی روزهای اخیر شاهد فراز و فرودهایی در مناصب خود بوده اند، اما دارای انگیزه های لازم برای متوسل شدن به قدرت هستند و یکی از مهمترین ارکان قدرت را در عربستان سعودی در اختیار دارند که در «سلاح» نمود پیدا می کند.
با توجه به سوابق موجود در عربستان سعودی و تجارب گذشته پیش بینی می شود که شاهزاده محمد بن نایف و شاهزاده محمد بن سلمان در مقابل شاهزاده متعب بن عبد الله متحد شوند و رقابت بین خود را به زمان دیگری موکول کنند.
تا آن زمان این سه در راس حکومت و دستگاه های حکومتی و رسانه های رسمی و حکومتی عربستان سعودی خواهند بود و در عین حال عرصه رقابت بین آنها تقسیم می شود.
یک گمانه زنی درباره تغییر وزیر خارجه عربستان
سلطان بن سلمان دارای مدرک علوم اجتماعی و سیاسی از دانشگاه سیراکیوز آمریکا است و اولین فرد مسلمان محسوب می شود که به فضا رفته است. وی داماد وزیر خارجه کنونی است.به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری فلسطینی سما، یک منبع دیپلماتیک عرب فاش کرد که سلمان بن عبد العزیز، پادشاه عربستان قصد دارد تغییراتی را در تیم دیپلماسی این کشور ایجاد کرده و سعود الفیصل، وزیر خارجه را که هفته گذشته در آمریکا تحت عمل جراحی ستون فقرات قرار گرفت و در حال حاضر تحت درمان است، برکنار کرده و سلطان، دومین پسر خود را که در حال حاضر رئیس سازمان گردشگری و آثار باستانی عربستان است، به عنوان وزیر خارجه جدید تعیین کند.
سلطان بن سلمان دارای مدرک علوم اجتماعی و سیاسی از دانشگاه سیراکیوز آمریکا است و اولین فرد مسلمان محسوب می شود که به فضا رفته است. وی داماد وزیر خارجه کنونی است.
سعود الفیصل از سال 1975 و پس از ترور پدرش ملک فیصل که در آن زمان هم پادشاه بود و هم وزیر خارجه، این پست را به دست گرفت. وی اکنون به دلیل کهولت سن عملا قادر به انجام وظایف خود به عنوان وزیر خارجه نیست.
اخیراً با درگذشت ملک عبدالله بن عبدالعزیز ، پادشاه عربستان، سلمان بن عبدالعزیز بر تخت پادشاهی این کشور نشسته است و از همان روز اول آغاز پادشاهی اش دست به تغییراتی در هرم قدرت خاندان سعود زد.
خشم فرزند «ملک عبدالله» از عزل و نصب های پادشاه جدید عربستان
به گزارش «انتخاب» ، گزارش های منتشر شده فاش کردند، شاهزاده متعب بن عبدالله فرزند ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان سعودی به سبب انتصاب محمد بن نایف وزیر کشور به عنوان جانشین ولیعهد به شدت خشمگین شده است. بر اساس این گزارش ها، تصمیم به انتصاب بن نایف قبل از دفن پادشاه با هدف بستن راه متعب بن عبدالله برای نزاع بر سر قدرت بین افراد خانواده حاکم صورت گرفته است.
همزمان با اعلام خبر درگذشت ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان، ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه جدید این کشور به ائتلاف هفت سدیری گرایش پیدا کرد تا زمام قدرت را بار دیگر به دست بگیرند. این گرایش باعث شد به دنبال تعیین محمد بن نایف به عنوان جانشین ولیعهد عربستان، راه متعب بن عبدالله را برای رسیدن به قدرت بست. گزارش ها حاکی از نارضایتی شاهزاده متعب از انتصاب محمد بن نایف است و بازگشت احمد عبدالعزیز وزیر کشور سابق را که ملک عبدالله دو سال پیش وی را برکنار کرده بود، به منزله چالشی برای امیر مقرن ولیعهد عربستان دانستند بخصوص که گفته می شود تصمیماتی برای برکناری وی در آینده به نفع شاهزاده احمد که برادر تنی پادشاه عربستان است، وجود دارد.
این اقدامات نشان دهنده تلاش جناح سدیری ها برای به دست آوردن مجدد قدرت خود و از بین بردن میراث ملک عبدالله است که فقط شاهزاده متعب و متحد وی یعنی امیر مقرن ولیعهد جدید عربستان از آنها باقی مانده است.
این در حالیست که امیر مقرن نه در داخل روابط قبیله ای گسترده ای دارد و نه از روابط خارجی زیادی برخوردار است. بر همین اساس درگذشت ملک عبدالله بر خلاف معمول آنگونه که باید و شاید پوشش رسانه ای داده نشد و تغییرات خیلی سریع تر از آنچه انتظار می رفت اعمال شد و دستوراتی که ملک سلمان صادر کرد بسیاری از افراد را حتی بیشتر از درگذشت پادشاه سابق شوکه کرد.
در ادامه گزارش آمده است: پادشاه جدید به گونه ای عمل کرد که گویا لحظه درگذشت ملک عبدالله اسم رمز نزاعی بود که جناح سدیری ها به خوبی و به رهبری پادشاه جدید برای آن برنامه ریزی کرده بودند.
عزل و نصب ها بخصوص احکام مربوط به محمد بن نایف و محمد بن سلمان و خالد التویجری که پس از اعلام خبر مرگ پادشاه، صورت گرفت مفاهیم بسیار مهمی در بر دارد و صرفا به افشای نوعی بحران داخلی و نزاع شدید بین افراد خانواده پادشاهی محدود نمی شود و این احتمال وجود دارد که بخش های مختلف را در بر بگیرد بخصوص که تعداد افراد خانواده پادشاهی که در حاشیه قرار گرفته اند، افزایش یافته است و این احتمال همچنان وجود دارد که دامنه اختلافات گسترش یابد.
پادشاه جدید سعودی در همان روز رسیدن به تخت با صدور «فرمان ملوکانه» فرزند خود، «محمد» 35 ساله را به عنوان وزیر دفاع تعیین کرد تا بدین ترتیب، محمد بن سلمان اولین نفر از نوه‌های ملک عبدالعزیز [مؤسس پادشاهی سعودی] باشد که از سال 1962 به بعد در منصب وزیر دفاع قرار گرفته‌اند. [تا پیش از این همواره یکی از پسران ملک عبدالعزیز این سمت را به عهده داشته است].
