فردو در لوزان چه سرنوشتی پیدا کرد؟
پنجشنبه, ۲۰ فروردين ۱۳۹۴، ۰۶:۴۷ ب.ظ
تعطیلی مهم‌ترین تأسیسات غنی‌سازی ایران در پوشش تحقیق و توسعه
وندی
شرمن ۵ مردادماه ۱۳۹۳ هنگامی که یکی از سناتورها از وی پرسید: «جان کری
اخیراً گفته است تأسیسات فردو دیگر برای غنی‌سازی مورد استفاده قرار نخواهد
گرفت. به نظر شما ایران از چنین تأسیساتی با این ساختار خاص چه استفاده‌ای
خواهد کرد، گفت: ما در مذاکرات به این نتیجه رسیده‌ایم که تنها از سایت
نطنز برای غنی‌سازی استفاده شود و درباره آینده فردو درحال مذاکره هستیم.»
توافق
هسته ای سوئیس هر چند از سوی وزیر امور خارجه صرفا “بیانیه” خوانده می شود
با این حال حاوی پارامترهای مورد توافقی است که صنعت هسته ای ایران را
تبدیل به برنامه هسته ای «سمبلیک» می کند.
به گزارش فتن٬ رجانیوز در نظر دارد در
سلسله گزارش هایی با بررسی پارامترهای توافق صورت گرفته که در برگه اطلاع
رسانی اولیه وزارت خارجه و همچنین بیانیه مطبوعاتی کاخ سفید، به تطابق
بندهای آن با منافع ملی ایران بپردازد.
در اولین گزارش از این سلسله گزارشات موضوع توافق بر روی تعداد دستگاه های سانتریفیوژ مورد بررسی قرار گرفت. (+)
در این گزارش سرنوشت تاسیسات فردو در نتیجه توافق جامع هسته ای مورد بررسی قرار می گیرد.
***
مرکز هسته‌ای فردو با نام رسمی مرکز
هسته‌ای شهید علی محمدی فردو، بخشی از یک سایت هسته‌ای غنی‌سازی اورانیوم
در عمق ۹۰ متری صخره‌های سنگی در کیلومتر ۲۵ مسیر قم به تهران در شرق
آزادراه است.
فردو یک کارخانه غنی‌سازی با استفاده از
سانتریفیوژ برای تولید UF۶ غنی شده تا سقف ۲۰ درصد و تولید UF۶ غنی شده تا
سقف ۵ درصد می‌باشد.
این تأسیسات که برای اولین بار در سال
۲۰۱۱ عملیاتی شد، برای جای دادن ۲ هزار و ۹۷۶ سانتریفیوژ در ۱۶ آبشار
می‌باشد که تاکنون ۴ آبشار فعال شده و به طور مساوی بین واحد یک و واحد دو
تقسیم شده‌اند، طراحی شده است.
تا امروز تمامی سانتریفیوژهایی که نصب
شده و مشغول به کار هستند، از نوع ماشین‌های IR-۱ هستند البته تعدادی از
ماشین‌های نسل دو نیز نصب شده‌اند که راه‌اندازی نشدند.
در توافق جامع چه سرنوشتی برای فردو در نظر گرفته شده است؟
بر اساس بیانیه مشترک ظریف – موگرینی و
همچنین برگه اطلاع رسانی که بلافاصله توسط وزارت امور خارجه در اختیار
رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفته و علاوه بر آن بر اساس برگه اطلاع
رسانی کاخ سفید درباره فردو توافق شده است:
۱) فوردو از یک سایت غنی سازی به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فن آوری تبدیل خواهد شود (بیانیه ظریف – موگرینی)
۲) در این مرکز همکاری بین المللی در حوزه های تحقیق و توسعه ی مورد توافق مورد «تشویق» قرار خواهد گرفت. (بیانیه ظریف – موگرینی)
۳) مواد شکافت پذیر در فوردو نخواهد بود.(بیانیه ظریف – موگرینی)
۴) ایران موافقت کرده تا به مدت دستکم ۱۵ سال در تأسیسات فردو غنی‌سازی اورانیوم انجام ندهد.(فکت شیت آمریکا)
۵) ایران به مدت دستکم ۱۵ سال هیچ مواد شکافت‌پذیری در فردو نخواهد داشت. (فکت شیت آمریکا)
۶) تقریبا دو سوم سانتریفیوژها و زیرساخت‌های فردو حذف خواهد شد. سانتریفیوژهای باقی‌مانده نیز اورانیوم غنی نخواهد کرد.(فکت شیت آمریکا)
۷) تمامی سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد.(فکت شیت آمریکا)
۸) فعالیت‌های هسته‌ای ایران در تمامی تأسیسات هسته‌ای از جمله نظنز، فردو، اصفهان و اراک ادامه خواهد یافت. .(برگه اطلاع رسانی وزارت خارجه ایران)
۹) بیش از ۱۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ و
تمامی زیرساخت آنها در فردو حفظ و نگهداری خواهند شد که از این میان دو
آبشار سانتریفیوژ در چرخش خواهند بود.(برگه اطلاع رسانی وزارت خارجه ایران)
۱۰) نیمی از تأسیسات فردو با همکاری
برخی از کشورهای (۱+۵) به انجام تحقیقات پیشرفته هسته‌ای و تولید
ایزوتوپ‌های پایدار که مصارف مهمی در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارد، اختصاص
پیدا می‌کند. .(برگه اطلاع رسانی وزارت خارجه ایران)
در توافقنامه ژنو درباره فردو چه آمده بود؟
حساسیت مقامات غربی درباره فردو به دلیل
عدم آسیب‌پذیری آن، تقریباً همه کارشناسان را پیش از حصول توافق ژنو به
این نتیجه رسانده بود که یکی از اهداف اصلی غرب در اولین توافق رسمی با
ایران ، ایجاد محدودیت برای تأسیسات فردو است.
گزاره‌ای که کاملاً صحیح بود و در
توافقنامه ژنو در سه بند به صورت مستقیم به موضوع فردو اشاره شده است که بر
اساس آن در مرحله اول ایران موافقت کرد که هیچ پیشرفتی در تأسیسات
غنی‌سازی سوخت فردو انجام نگردد، گاز UF۶ به ۱۲ آبشار دیگر فردو تزریق
نگردد تا در حال غیر عملیاتی باقی بمانند. (یعنی سه‌چهارم فردو تعطیل شود).
در واقع ایران با پذیرش توافق ژنو،
عملاً دو برگ مهم خود برای ادامه مذاکرات یعنی افزایش مواد غنی شده ۲۰ درصد
و همچنین افزایش سانتریفیوژها را سوزاند.
این دو مسأله یعنی افزایش مواد غنی شده
۲۰ درصد و افزایش دستگاه‌های سانتریفیوژ نگرانی‌های اصلی امریکا درباره
برنامه هسته‌ای ایران پیش از توافق ژنو به حساب می‌آمد.
بررسی روند پیشنهاد ایران و امریکا درباره فردو در مذاکرات جامع
وندی شرمن ۵ مردادماه ۱۳۹۳ هنگامی که
یکی از سناتورها از وی پرسید: «جان کری اخیراً گفته است تأسیسات فردو دیگر
برای غنی‌سازی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. به نظر شما ایران از چنین
تأسیساتی با این ساختار خاص چه استفاده‌ای خواهد کرد، گفت: ما در مذاکرات
به این نتیجه رسیده‌ایم که تنها از سایت نطنز برای غنی‌سازی استفاده شود و
درباره آینده فردو درحال مذاکره هستیم.»
چند ساعت پس از انتشار این خبر، خبری در
خبرگزاری‌ها با تیتر «تکذیب اظهارات شرمن توسط عراقچی» منتشر شد که در این
خبر به نقل از عباس عراقچی آمده بود: هنوز هیچ توافقی در هیچ یک از
موضوعات مورد مذاکره، از جمله درخصوص اراک و فردو به دست نیامده و اختلافات
همچنان باقی است.
اما با رجوع به سخنان وندی شرمن مشخص
می‌شود که معاون وزیر امور خارجه امریکا هیچ گاه مدعی «توافق» درباره فردو و
اراک نشده است، بلکه وی نیز همانند عراقچی گفته است «درباره فردو درحال
مذاکره هستیم» اما آنچه که عراقچی نسبت به آن سکوت کرده، توافق درباره
غنی‌سازی در نطنز به عنوان تنها تأسیساتی که حق غنی‌سازی دارد، بود.
شرمن در این باره گفته بود: «در مذاکرات به این نتیجه رسیده‌ایم که تنها از سایت نطنز برای غنی‌سازی استفاده شود.»
موضوعی که با انتشار بیانیه مذاکرات سوئیس و همچنین برگه اطلاع رسانی وزارت امور خارجه ایران تایید شد.
چگونه فردو صرفا تحقیقاتی شد؟
در جریان مذاکرات جامع که پس از اجرای
توافق ژنو و از بهمن ۱۳۹۲ آغاز شد، برنامه «مشترک» ایران و ۱+۵ برای
تأسیسات فردو، تبدیل کردن آن به مرکز تحقیق و توسعه بوده است.
تیم ایرانی با این پیشنهاد موافقت کرد
چرا که یکی از گره های اصلی مذاکرات فردو به حساب می آمد و تیم ایرانی به
دنبال دستیابی هر چه سریعتر به توافق بود به همین دلیل با موافقت درباره
تبدیل کردن فردو به مرکز تحقیق و توسعه عملا نگرانی آمریکایی ها را به صورت
کامل پاسخ داد.
البته در جریان مذاکرات تیم ایرانی
معتقد بود در فرآیند تحقیق و توسعه اگر احتیاج به تزریق مواد پیدا شد،
ایران بتواند توانایی دستگاه‌های محدود مورد آزمایش را با تزریق مواد بسنجد
اما طرف مقابل بر این موضوع پافشاری کرد که ایران حق هیچ گونه تزریق مواد
را در فردو ندارد و تنها می‌تواند تحقیقاتی مانند تحقیقات فیزیک هسته‌ای را
در این تأسیسات انجام دهد. گزاره ای که سرانجام با همان قرائت آمریکایی ها
به توافق رسید.
پیشنهاد تبدیل شدن فردو به تأسیسات
تحقیق و توسعه به دلیل پذیرفتن محدودیت‌های گسترده در موضوع غنی‌سازی به
صراحت با ماده ۴ ان.پی.تی در تضاد است، چه آنکه بر اساس این بند از
ان.پی.تی، این معاهده «هیچ گونه محدودیتی» در مورد نوع فناوری و سطح
بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، از جمله چرخه سوخت، شامل غنی‌سازی
ایجاد نکرده است، بنابر این با موافقت مقامات وزارت خارجه درباره تبدیل شدن
فردو به تأسیسات تحقیق و توسعه، تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران از حقوق
ملت بر اساس قانون ان.پی.تی صرفنظر کرده است.
در واقع صرف تبدیل شدن فردو به تأسیسات تحقیق و توسعه عملاً فردو کاربری اصلی خود را از دست می‌دهد و به معنای واقعی تعطیل می‌شود.
این در حالی است که مقام معظم رهبری روز
۲۰ فروردین سال گذشته در دیدار با مدیران و دانشمندان انرژی هسته‌ای در
بیان خطوط قرمز نظام در مذاکرات به ۶ مورد اشاره داشتند که در این بین ۳
مورد به صورت مستقیم به موضوع فردو مرتبط می‌شود.
الف) کسی حق مداخله روی دستاوردهای هسته‌ای را ندارد.
ب) مسئولان باید در مورد دستاوردهای هسته‌ای تعصب داشته باشند.
ج) مذاکره کنندگان کشورمان نباید هیچ حرف زوری را از طرف مقابل قبول کنند.
بنابر خطوط قرمز نظام و همچنین منافع
مردم ایران، «راه‌اندازی کامل» تنها راه تیم مذاکره‌کننده ایرانی برای
سرنوشت فردو با توجه به حقوق ان.پی.تی و خطوط قرمز نظام بوده است.
این در حالی است که تبدیل کردن فردو به
مرکز تحقیق و توسعه همان گونه که گفته شد، به معنای تعطیلی این مرکز حساس
به حساب می‌آید موضعی که هم اکنون توسط برخی از حامیان توافق لوزان به
عنوان دستاورد تیم مذاکره کننده عنوان می شود.
مطالب مرتبط
دیدگاه شما
|
نام و نام خانوادگی: (موردنیاز)
|
|
پست الکترونیک: (موردنیاز)
|
|
آدرس اینترنتی:
|
|
درج دیدگاه:
|
|
|
