داعش در چند کیلومتری اروپا/ زادگاه قذافی چگونه در چنگ داعش قرار گرفت؟

وال استریت ژورنال: ابوبکر البغدادی «در تابستان گذشته یکی از نزدیک‌ترین دستیارانش را به لیبی فرستاد تا بررسی کند آیا امکان هماهنگی قوی‌تر با نیروهای جهادی آنجا وجود دارد یا نه.»

تنها 4 روز پس از آغاز حملات هوایی ارتش مصر در پی بریده شدن سر 21 مصری توسط شاخه‌ی داعش در لیبی، این گروه سقف «مبارزطلبی» خود را بالاتر برده و نیروهای تروریست مسلح خود را در رژه‌ای نظامی در شهر سرت در ساحل مدیترانه به دید همگان گذاشت.

به گزارش روزنامه‌ی السفیر، تصاویری که در سایت‌های «جهادی» منتشر شده، صفی طولانی از خودرو‌های نظامی را در رژه‌ی «ولایت طرابلس»، شاخه‌ی داعش در لیبی، نشان می‌دهد درحالیکه نیروهای داعش با پوشاندن صورت خود و بلند کردن مسلسل‌ها و آر پی جی‌هایشان سوار بر آنها دیده می‌شوند.

شاهدان عینی نیز در شبکه‌های اجتماعی اذعان می‌کنند که شهر سرت لیبی، به صورت کامل به چنگ تکفیری‌های داعش سقوط کرده است. کار همه‌ی مدارس شهر تعطیل شده و به گفته‌ی صحفه‌ی رسمی دانشکده‌ی پزشکی این شهر، این دانشکده نیز تعطیل است. در بیانیه‌ی رئیس دانشکده (اردیس اشاعری) در این صفحه آمده است: «کلاسی برای دانشجویان برقرار نیست و کلاس‌های دانشجویان سال اول و دوم و سوم از روز پنجشنبه تا اطلاع ثانوی تعطیل است. امتحانات آخر ماه جاری نیز با توجه به شرایط امنیتی شهر، به وقت دیگری موکول خواهد شد.» هرچند صفحه‌ رسمی دانشکده‌ی پزشکی توضیح بیشتری درباره‌ی «شرایط امنیتی» مد نظر نداده است، اما تصاویری در شبکه‌های اجتماعی از ورودی اصلی دانشگاه سرت منتشر شده که پرچم داعش را بربالای یکی از دیوارها نشان می‌دهد.

شاهدان عینی همچنین در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند که داعش بر رادیوی محلی نیز سیطره یافته و از آن، سرودهای خود و سخنرانی‌های «خلیفه» ابوبکر البغدادی را پخش می‌کند، به علاوه‌ی پیام‌های هشدارآمیزی خطاب به نیروهای «فجر لیبی» مبنی براینکه تا یکشنبه صبح باید از شهر خارج شوند. همچنین به ساکنین شهرستان النوفلیة در جنوب شرق سرت نیز سه روز (از چهارشنبه‌) مهلت داده شده تا به اصطلاح «توبه» کنند و تهدید شده هرکس تا این مهلت توبه نکند، «مورد حسابرسی شرعی قرار خواهد گرفت».

وال استریت ژورنال هم روز گذشته در گزارشی آورده است: ابوبکر البغدادی «در تابستان گذشته یکی از نزدیک‌ترین دستیارانش را به لیبی فرستاد تا بررسی کند آیا امکان هماهنگی قوی‌تر با نیروهای جهادی آنجا وجود دارد یا نه.»

به گفته‌ی این نشریه‌ی آمریکایی، بغدادی و مشاورانش دریافتند که گروه‌های مرتبط با القاعده در لیبی، عملا هماهنگی بین خود را برای کسب منافعی در این کشورِ غرق در هرج و مرج پیشتر آغاز کرده‌اند. گزارش وال استریت ژورنال از یک مسئول امنیتی آگاه در امور گروه‌های جهادی لیبی نقل می‌کند که داعش، بر خلاف رویه‌ی سابقش در سوریه که با گروه‌های جهادی رقیب وارد جنگ می‌شد، تصمیم گرفت در لیبی با گروه‌های تندروی این کشور همکاری کند تا صحنه‌ی جنگ را به این کشور بکشاند. به گفته‌ی این مسئول امنیتی، در رأس هیئتی که توسط بغدادی به لیبی ارسال شد ابونبیل الانباری قرار داشت. الانباری یک افسر سابق پلیس عراق است که به القاعده ملحق و یکی از سران این سازمان شد و مدتی نیز در زندان مشهور ابوغریب زندانی بود.

در گزارش این نشریه‌ی آمریکایی آمده است: «از آنجا که گروه‌های جهادی که در کشورهای مجاور لیبی تحت فشار قرار داشتند، گروه‌های جهادی تصمیم گرفته بودند با یکدیگر بیشتر متحد شوند. الانباری در داخل لیبی شروع به برقراری ارتباط و انسجام با این گروه‌ها کرد.» گفته می‌شود هیئت ارسالی داعش، از افراد لیبیایی حامی خود خواسته بود در مسجد مشغول جذب نیرو شوند، خصوصا در شهر درنة در نزدیکی مرز مصر که پایگاه سنتی جهادیون لیبییایی به شمار می‌رود. سپس این نیروهای تازه جذب شده به سوریه فرستاده می‌شدند.

گفتنی است که سرفرماندهی نیروهای آمریکایی موجود در افریقا، ژنرال دیوید رودریگز، در دسامبر 2014 اعلام کرد پانصد نیروی تندرو در پادگان‌های آموزشی در شرق لیبی حضور دارند و سپس به عنوان رزمنده به لیبی ارسال می‌شوند. اما روزنامه‌ی وال استریت ژورنال به نقل از همان مسئول امنیتی پیش‌گفته آورده است که «از ماه دسامبر، داعش از طریق سیستم جذب نیرویش در ترکیه به معاونین سازمان در لیبی اعلام کرد که ارسال رزمنده‌ها به سوریه را متوقف کرده و بر حملات داخلی متمرکز شوند.»

این نشریه مطرح جهانی، نقشه‌ی مسیر احتمالی‌ای که جهادیون برای رسیدن به لیبی طی می‌کنند را منتشر کرده که از سه محور تشکیل شده است: محور مرزهای مصر-لیبی برای رسیدن به شهر درنة؛ محور مرزهای تونس-لیبی برای رسیدن به صبراطة و محور مرز لیبی-نیجریه برای رسیدن به الاوباری و از آنجا به سرت. کما اینکه احتمال می‌رود راه‌های دریایی‌ای نیز برای رسیدن به لیبی از طریق سواحل مدیترانه وجود داشته باشد.

این نقشه، با اطلاعاتی که می‌توان از رصد سایت‌های جهادی و اکانت‌های برخی‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی (خصوصا توئیتر) به دست آورد هماهنگی دارد. مثلا در همین موضوع می‌توان به گزارشی که شخصی به نام «ابو ارحیم اللیبی» نوشته اشاره کرد که در وبلاگی منتشر شده بود که چندی پیش در پایگاه «بلاگر» مسدود شد. عنوان این گزارش بود «سرزمین خلافت در لیبی؛ بین دعوت‌ها برای هجرت به آن و چالش‌های عرصه‌ی واقعی» و در آن آمده بود: «برادران موحد [یعنی تکفیری‌ها که هرکسی جز خود را مشرک و کافر می‌دانند] در تونس و کل مغرب اسلامی [کشورهای شمال غرب آفریقا] و صحرای جنوبی [مناطق پایین کشورهای پیش‌گفته] گوش به زنگ‌اند و دنبال راهی می‌گردند که خود را به سرزمین خلافت رسانده و آن را یاری کنند.» آن با وجود «فقدان راه‌های امن» و همچنین نبودن «توانایی‌های نظامی و توانایی تأمین مالی در مجاهدین لیبیایی».

ابوارحیم (که گفته می‌شود مسئول بخش رسانه‌ای و تبلیغاتی در شاخه‌ی لیبیایی داعش است) در گزارش خود از «دولت اسلامی»خواسته بود «هماهنگ‌کننده»هایی که جزو «مجاهدین مورد اعتماد رزمنده در شام» باشند به کشورهای «مغرب اسلامی» بفرستد و مأموریتشان این باشد: «تهیه‌ی طرح‌های روشن برای مهاجرین که با استفاده از آن به ساحل امن برسند» و سپس ترتیب دادن امور استقرارشان در «ولایت برقة» و توزیعشان به حسب نیاز.

ابو ارحیم همچنین به «متولیان امر و مشاورین در دولت خلافت» پیشنهاد کرده بود برای «جهادیون» در لیبی کمک مالی بفرستند چراکه به گفته‌ی وی تأمین مالی بیشترین احتیاج آنان بود به این جهت که [در لیبی] «سلاح هست، فراوان هم هست و تنها برای خریدش پول نیاز است.»

در متن ابو ارحیم مطالبی طرح شده بود که می‌توان آن را اولین هسته طرح داعش برای انتشار در لیبی دانست که عبارت بود از: «بنای پادگان‌های آموزشی و خانه‌هایی برای استقبال از مهاجرین و تهیه‌ی طرح‌هایی جهت گسترش در همه‌ی ولایت برقة و سپس طرابلس» و همچنین «ضرورت مراقبت از راه‌های اصلی و منابع آبی و نفتی.»

در کل به نظر می‌رسد داعش موفق شده از وضعیت آشوب و هرج و مرجی که از سال 2011 در لیبی آغاز شده نهایت استفاده را ببرد. درحالیکه حضور داعش در لیبی مسئله‌ی واضحی شده است (که رشته‌ای از حوادث از زمان حمله‌ی انتحاری به هتل «کورنتیا» در طرابلس در ژانویه‌‌‌ی گذشته تا کنون آن را ثابت می‌کند) می‌توان گفت که این کشور عربی، نمونه‌ای است از روشی که تکفیری‌های داعش می‌توانند از طریق پرکردن خلأ ناشی از درگیری‌های محلی، سیطره و گسترش بیابند.

در لیبی هم در حال حاضر درگیری و چندپارگی حاکم است، خصوصا بین حکومت مستقر در طبرق (که در محافل بین‌المللی به رسمیت شناخته می‌شود) و حکومت عملی و بالفعلی که در طرابلس وجود دارد و همچنین چندپارگی بین‌المللی که حتی در محافل دیپلماتیک درباره‌ی لیبی دیده می‌شود و آخرین نمونه‌ی آن رد پیشنهاد عرب‌ها توسط غرب‌ها بود که می‌خواست تحریم سلاح ارتش لیبی به رهبری سرلشگر خلیفه حفتر را لغو کند.