چکار کنم که بتوانم برنامه ای که می ریزم پیاده کنم تا بتوانم به اهداف خود برسم؟
دانشجوی محترم به شما تبریک می گوییم که برای عمر خود ارزش قائل هستید و برای استفاده مناسبتر و بهتر از زمان و جوانی خود، از تجربه و تخصص دیگران بهره مند می گردید. دانشجوی گرامی، آن چه قبل از هر چیز در انجام کارها مهم است، عزم و اراده جدی است. برنامه‌ریزی در صورتی نتیجه‌بخش است که شما با اراده‌ای قوی به انجام آن پایبند باشید. و برای این کار لازم است هدف و انگیزه قوی داشته باشید. از این رو، توجه شما را به مطلب زیر جلب می‌کنیم. با دقت در آن میتوانید پاسخ سوال خود و نیز سوالات بسیار دیگری را که می‌تواند به ذهنتان خطور کند، بیابید:
داشتن هدف و انگیزه برای به ثمر رسیدن هر کاری لازم و ضروری است حتی برای
زندگی و خصوصا برای درس خواندن. در واقع داشتن هدف سبب ایجاد انگیزه
درانسان می گردد و انگیزه نیز موتور محرک انسان برای پیشرفت و موفقیت می
باشد. شما با توجه به آنچه که نوشته اید، به نظر می رسد نیاز به تقویت
انگیزه و همچنین مقداری آموزش در برنامه ریزی دارید و بعد از آن خواهید دید
که با داشتن یک برنامه مناسب و همچنین روحیه و شادابی لازم در امور زندگی و
تحصیل خود به سرعت پیش خواهید رفت، انشاءالله. بنابراین در ادامه ما ابتدا
چند راهکار برای تقویت انگیزه و پس از آن توصیه هایی در مورد برنامه ریزی
خواهیم آورد. لطفا برای افزایش سطح انگیزه راهکارهای زیر را عملی سازید:
1.انتخاب هدف: اولین و مهمترین کار این است که با تفکر و
مشورت با کارشناسان, هدف یا اهدافی را برای خود در نظر بگیرید. سعی کنید در
کنار اهداف اصلی و بلند مدت هدفهای کوچکتر و زود بازده هم داشته باشید. به
عنوان نمونه ممکن است هدف اصلی تان درست زندگی کردن در سایه ی دین و کسب
علم باشد اما در طول این هدف اصلی می توانید هدفهای جزئی تری هم داشته
باشید مانند: پاس کردن تمام دروس این ترم با معدلی مناسب, پیدا کردن
دوستانی صمیمی و صادق, مرور و فهم عمیق درسهای پایه برای مقاطع بالا تر
و...
2.ایجاد شوق: برای کسب آگاهی از آینده علمی و کاری خود و
همچنین درک فوائد و خوبیهای آن و نیز پیدا کردن شوق و اشتیاق , با اساتید و
افراد موفق و پیشرو مصاحبت و رابطه داشته باشید و از آنها مشورت هایی در
زمینه های مورد علاقه تان خصوصا یافتن راههای موفقیت در ادامه تحصیل
بخواهید.
3.تلقین مثبت: از تلقین این فکر که «من روحیه مطالعه و
کار ندارم» یا «من حال ... ندارم» و یا هر فکر منفی دیگر اجتناب کنید بلکه
به جای آن به خود آنچه را به عنوان هدف انتخاب نموده اید را تلقین کنید،
مثلا به خود بگویید که می توانم با موفقیت تحصیلاتم را به پایان برسانم و
انشاءالله فردی مؤثر خواهم بود. در این زمینه راهکارهای زیر را عملی سازید:
الف) لیستی از توانمندیهای خود تهیه کرده و روزی دو یا سه بار با صدای بلند
آن را بخوانید مثلا بگویند من شخص با استعدادی هستم و من ... هستم .
ب) لیستی از فوائد مادی , معنوی , موقعیتی خصوصا در درس خواندن و کسب
موفقیت تهیه نمایید و آن را هر روز مرور کنید و هر روز نیم ساعت بر روی یکی
از آن فوائد فکر کرده و 10 سطر درباره آن مطلب بنویسید و این عمل را برای
یکایک فوائد انجام دهید و بعد هر کدام که برای شما خوشایندتر بود را گاه
گاهی مطالعه و به آن بیافزائید.
ج) لیستی از پیامدهای منفی عمل نکردن به برنامه و نرسیدن به هدف مانند درس
نخواندن , مانند اخراج از دانشگاه و یا مشروط شدن و... را تهیه و با تأمل
در مورد یکایک آنها این پیامدهای منفی را برای خود جدی , بزرگ و معضل آفرین
معرفی کنید.
4- ارتباط با افراد مثبت: گاهی اوقات اطرافیان و دوستان
با بیان مطالبی از قبیل این که: «زندگی آخرش به کجا خواهد رسید» یا «بعد از
فارغ التحصیلی کار مناسب برای جوانان نیست» یا« عاقبت این کار خوب نیست »
یا ... انگیزه کار و فعالیت های متناسب با برنامه را کاهش می دهند. بنابر
این با افراد مثبت نگر، فعال، با نشاط , با انگیزه معاشرت کنید و از معاشرت
با افرادی که به امور معنوی و علمی توجهی ندارند اجتناب کنید.
5- تقویت روحیه ی معنوی و توکل: با اهتمام به مسائل معنوی
و مذهبی و شرکت در مراسم مذهبی روحیه معنوی خود را تقویت کنید. از گناه
دوری کنید و از رفتن به محیط هایی که فکر و ذهن شما را می رباید اجتناب
کنید. بدانید خدایی که قبل از وجود شما هستی را برای آمدنتان خلق و آماده
نموده است می تواند برای ادامه وجود شما نیز هرکاری بکند پس از او یاری
بخواهید که بدون خواست او کاری انجام نخواهد شد. اما در مورد برنامه ریزی
همانطور که خودتان آگاه هستید نوشتن یک برنامه مفید و موفق باید توسط خود
فرد صورت بگیرید و در این زمینه تنها کمکی که یک مشاور می تواند انجام دهد
این است که اصول برنامه ریزی را گوشزد نماید ، بنابراین ما نیز اصول برنامه
ریزی را در ادامه می آوریم و امید واریم که با مطالعه ودقت در آنها به
اهدافتان دست بیابید:
1. تعیین هدف: هدف ها دو قسمند. گاهی کلی اند مثل رضای
خدا، خدمت به مردم، بالا رفتن سطح آگاهی و امثال آن و گاهی جزئی اند مثل
انجام یک کار خاص مانند تخصص در یک رشته خاص، مطالعه یک کتاب، نوشتن مقاله
یا امثال آن. لازم است هر دو هدف را مشخص کنید؛ یعنی همان طور که یک هدف
کلی در نظر دارید، اهداف جزئی را هم دقیقا مشخص کنید و هر دو را محور
فعالیت هایتان قرار دهید.
2. تشخیص نیازها وکاستی ها: باید خواستها و احتیاجات
اساسى خود را در زمینه ای که قصد دارید برای آن برنامه ریزی کنید شناسایی
کنید. به عنوان مثال: در یک مقطع مشخص، چه درسى را باید مطالعه کرد.
3. تعیین زمان لازم: فرصتها و اوقاتى که باید صرف تحقق
اهداف برنامه شود را باید مشخص کرد تا در نهایت معلوم شود چقدر زمان در هر
روز یا هفته به آن موضوع اختصاص خواهد یافت. به عنوان مثال اگر قرار باشد
یک کتاب 300 صفحه ای در طول یک ماه خوانده شود لازم است حداقل روزی 11 صفحه
از کتاب مطالعه شود و این نیاز به حداقل یک ساعت وقت دارد.
4. داشتن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت: یکی از نکات مهم در
امر برنامه ریزی داشتن اهداف کوتاه مدت و بلند مدت می باشد چرا که اگر
تمام اهداف بلند مدت باشند احتمال اینکه شما با گذر زمان دچار خستگی و نا
امیدی گردید زیاد است اما اگر اهداف کوتاه مدت و میان مدت نیز در نظرتان
باشد بعد از مدت کوتاهی با رسیدن به اهداف کوتاه مدت بسیار تقویت گردیده و
آن را پاداشی برای زحمات تان در نظر گرفته و با قوت و قدرت بیشتری برنامه
هایتان را دنبال خواهید کرد.
5. طبقه بندی اهداف بر اساس اولویت: کارهایی را که می
خواهید انجام دهید،برحسب اولویت ها ومیزان اضطرار و اهمیت آن ،طبقه بندی
کنید. بهترین زمانها و اوقات را برای مهمترین کارها قرار دهید. در این صورت
اگر وقت کم داشته باشید و یا به هر دلیل نتوانید به همه اهداف و کارهایتان
برسید، مطمئن هستید که اهداف و برنامه های اصلی را انجام خواهید داد.
6. داشتن تنوع در برنامه: برنامه حداقل باید سه بخش دین،
وظایف و مسولیت ها و استراحت را داشته باشد. بر اساس روایات هر مسلمانی
باید در زندگی خود طبق یک برنامه منظم به هر سه بخش دین ( عبادات و کسب علم
و معرفت دینی و ...)، وظایف و مسولیت ها (داشتن کار که در مورد دانشجویان
وظیفه اصلی درس خواندن می باشد) و استراحت (رسیدگی به خانواده، دیدار پدرو
مادرو اقوام و دوستان، ورزش، تفریح...) بپردازد. این تنوع در برنامه مانع
خستگی و دلزدگی می گردد و کارهای دنیایی و اخروی را همزمان به پیش می برد.
7. تناسب با توانمندی: برنامه باید در حد توان باشد نه
خارج از توان. پس باید مطابق طاقت و توان جسمی و روحی تان برنامه را طرح
ریزی و اجرا کنید و از حد تعادل خارج نشوید. اگر شما برنامه ای طرح کنید که
در آن خودتان را موظف به روزی 18 ساعت کار و تلاش کنید حتما با شکست مواجه
خواهید شد.
8. انعطاف پذیری: روحیه انعطاف پذیری را در خود تقویت
کنید یعنی در عین حال که باید فردی منظم و دقیق باشید و کارهای خود ر ا بر
اساس برنامه انجام دهید همواره به این نکته توجه کنید که همه شرایط و
زوایای کار در میدان دید وشناخت مانیست . چه بسا اموری در تحقق یا عدم تحقق
قسمتی از برنامه موثر است، ولی از دید ما مخفی است یا کنترل و تغییر آن در
دست ما نیست و به وسیله محیط به ما تحمیل یا از ما دریغ می شود. در نتیجه
همیشه آمادگی برای هرگونه تغییر و تاخیر در برنامه را داشته باشید و از این
موضوع نگران و نا امید نشوید. شما نباید برنامه را طوری تنظیم کنید که جای
هیچگونه تغییری در آن نباشد و یا اینکه زمانها را به گونه ای تنظیم کنید
که حتی یک حادثه ی غیر مترقبه ی کوچک، مثل برخورد با یک دوست قدیمی و چند
دقیقه احوالپرسی با او شما را از برنامه عقب بیاندازد، بلکه برای هر کاری
احتمال حذف شدن و یا جابجایی و یا کم و زیاد شدن زمان انجام را پیش بینی
کنید.
9. عدم ایده آل نگری: ایده آل نگر و مطلق گرا نباشید،
یعنی نخواسته باشید تمام خواسته ها و آرزوهایتان فوری و به شکل کامل و تمام
برآورده شود هر چند در راه به دست آوردن آن تلاش می کنید. در نظر نگرفتن
واقعیات برنامه را با شکست مواجه می کند.
10. بازخورد گرفتن و بررسی برنامه: پس از اجرا به ارزیابى
فعالیتهاى انجام شده بپردازید تا میزان دسترسى به اهداف مشخص شود و میزان
عدم موفقیت در رسیدن به برنامه را نیز معلوم نمایید. این مرحله که تحت
عنوان بازخورد(فیدبک) نامیده مىشود، فرصتى به شما مىبخشد تا بتوانید
عوامل ناکامى احتمالى را نیز بشناسید و از بروز مجدد آن در برنامه مورد نظر
پیشگیرى نمایید.
موفق باشید.
جواد ترکاشوند
